4.6 Sociaal Domein

Maatschappelijk effect:
Iedereen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, fysieke of economische situatie, neemt als volwaardig lid deel aan de samenleving. Aan mensen voor wie zelfredzaamheid en meedoen niet vanzelfsprekend is, wordt ondersteuning geboden.

Als gemeente dragen we hier onder meer aan bij door uitvoering van de participatiewet, Wmo en jeugdwet. Daarbij werken we samen met onder andere (vrijwilligers-)organisaties in het sociaal domein, de jeugdcoach en ouderenconsulent.

Kerngegevens

Hieronder worden de beleidsindicatoren uit de BBV-basisset gepresenteerd.

Onderstaand worden de (nieuwe) wensen voor de planperiode 2023-2027 opgesomd en toegelicht.

De Poel Netersel / D'n Anloop Hoogeloon: verduurzaming
De gemeenteraad heeft in de raadsvergadering van 4 februari 2016 besloten om de gemeentelijke gebouwen energieneutraal te (gaan) maken. Dit proces zal gefaseerd worden opgepakt waarbij in de fasering eerst de keuze zal vallen op gebouwen waar de gemeente zelf verantwoordelijk is voor de energie factuur. 

Besparingen jeugdzorg
Het Rijk, de VNG en betrokken partijen in de jeugdzorg en ggz hebben een principeakkoord bereikt over de lang uitgebleven Hervormingsagenda Jeugd. Er wordt ingezet op meer kwaliteit van zorg, betere afstemming en regionalisering. We mogen volledig rekening houden met de besparingen als gevolg van de (wettelijke) maatregelen die het Rijk zal uitwerken. Immers, het Rijk draagt het budgettaire risico als (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden. Ten opzichte waar we reeds rekening mee hebben gehouden leidt dit tot een extra voordeel van € 106.000,-. T.z.t. zal Maatschappelijke Dienstverlening deze besparingsmaatregelen budgettair onderbouwen. 

Correctie taakstelling KempenPlus
KempenPlus was aanvankelijk voornemens om middels een addendum op de ontwerpbegroting 2024 een taakstelling voor de omzet van "bedrijven" op te nemen om daarmee de financiële tekorten te beperken. Omdat dit addendum integraal onderdeel uit zou maken van de ontwerpbegroting hadden wij ons (relatieve) aandeel in deze taakstelling vanaf 2026 en verder financieel vertaald in onze meerjarenraming. Het bestuur van KempenPlus heeft de begroting 2024 echter vastgesteld zonder daarin genoemde taakstelling te onderbouwen en dus (nog) niet financieel te vertalen. Omdat wij onze ramingen moeten afstemmen op de ramingen van de vastgestelde begroting van KempenPlus zijn wij genoodzaakt om ons aandeel van de ingeraamde taakstelling te corrigeren. De Toekomstverkenning zal t.z.t. antwoord moeten geven op de vraag hoe deze taakstelling gerealiseerd kan worden. 

Gemeenschapshuis aan de Markt kern Bladel
Besloten is om aan de Markt in Bladel een toekomstbestendig gemeenschapshuis te realiseren. In het dekkingsplan behorende bij de realisatie van het gemeenschapshuis aan de Markt werd rekening gehouden met vrijvallende lasten van dagbesteding De Goei Plak (aan de Kloostertuin in Bladel). Na oplevering van dit gemeenschapshuis wordt dit daadwerkelijk geëffectueerd. De oplevering van het project is gepland in het 4e kwartaal van 2024. Dat betekent dat de besparing van de huur- en servicekosten van de Goei Plak niet eerder dan vanaf 1 januari 2025 kunnen worden gerealiseerd.

De navolgende verbonden partijen worden betrokken bij het realiseren van de geformuleerde doelstellingen:
• KempenPlus
• Samenwerking Kempengemeenten
• Gemeentelijke gezondheidsdienst Brabant-Zuidoost

Brede visie welzijn
In het beleidskader maatschappelijke ondersteuning 2022-2025, welke de gemeenteraad op 16 december 2021 heeft vastgesteld, is vanuit de Wmo de verbinding gelegd met het brede sociaal domein. In het raadsvoorstel is echter aangegeven dat er de inhoudelijke wens ligt om aan de slag te gaan met een brede visie op het welzijn. Het is voor zowel gemeente, samenwerkingspartners en inwoners een mooie ambitie om toe te werken naar één visie welzijn. Afhankelijk van de uiteindelijke visie, kijken we hoe de toegang voor alle Bladelse inwoners (sociaal huis) het beste georganiseerd kan worden. De adviesraad sociaal domein Bladel heeft eveneens geadviseerd om een breed beleidskader te formuleren: “De adviesraad benadrukt het belang van het in elkaar schuiven van de afzonderlijke domeinen en ondersteunt het initiatief daartoe.” In 2024 staat besluitvorming gepland voor de brede visie welzijn. 

Wet Aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams)  
De wetten in het sociaal domein geven gemeenten de opdracht breed en integraal te werk te gaan. Wat ontbreekt, is de juridische grondslag om de noodzakelijke persoonsgegevens domeinoverstijgend te delen, te verzamelen en te verwerken. Met het wetsvoorstel Wams wordt beoogd knelpunten weg te nemen in relatie tot gegevensuitwisseling en privacy in het sociaal domein bij de aanpak van meervoudige problematiek. In maart 2023 is het wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. Inwerkingtreding is naar verwachting 1 januari 2024. 

Brede SPUK regeling
Voor de periode 2023 t/m 2026 is er een nieuwe brede SPUK regeling. Een specifieke uitkering voor versterking van sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026 (SPUK BREED) voor. Deze regeling is voor alle gemeenten beschikbaar gesteld voor sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis. In 2023 is de aanvraag en het plan van aanpak ingediend. De beschikking is inmiddels ontvangen.

Accommodaties
De raad heeft in zijn vergadering van 20 juni 2019 het krediet voor de realisatie van MFA Hapert gevoteerd. Oplevering heeft medio 2022 plaatsvinden. Deze multifunctionele accommodatie wordt ingezet voor de uitvoering van diverse specifieke taken. In de vergadering van 10 februari 2022 heeft de raad ook een krediet beschikbaar gesteld voor de realisatie van het gemeenschapshuis aan de Markt voor de kern Bladel. Oplevering is voorzien eind 2024. Deze investeringen leiden vanaf 2023 tot hogere kapitaallasten. Daarnaast werken de financiële consequenties van het meerjarenprogramma meerjarig door in de ramingen.

Algemeen toegankelijk individuele ondersteuning
De oorlog in Oekraïne is een dramatische bladzijde in de geschiedenis die heel veel onschuldige slachtoffers kent. In de eerste plaats in het land zelf. Het menselijk leed dat er hiermee gepaard gaat blijkt onder meer uit de grote vluchtelingenstroom die op gang is gekomen. Dat laat niemand onberoerd, ook in Nederland niet, getuige de vele initiatieven die worden ontplooid. Deze vluchtelingen moeten opgevangen worden. Daarom heeft het kabinet aan alle 25 veiligheidsregio’s, waaronder Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, de opdracht gegeven om samen met gemeenten voor opvangplekken voor ontheemden uit Oekraïne te zorgen. Het kabinet heeft in 2022 de rijksbijdrage afgestemd op een vast bedrag per bed per dag. Doordat de werkelijke kosten aanzienlijk lager waren heeft dat tot een financieel voordeel geleid in 2022. Wij zijn er vooralsnog van uit gegaan dat deze opvang tot medio 2024, of zelfs langer, door zal lopen. De kosten van de tijdelijke noodopvang van vluchtelingen in Den Tref werden daarentegen tegen kostprijs vergoed door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA).

Mantelzorg
De subsidie voor mantelzorgondersteuning is met ingang van 2023 verhoogd. De lasten van garantiebanen stijgen door de te plaatsen formaties. Vanaf 2023 ramen we hogere baten en lasten ten behoeve van garantiebanen. We hebben in 2022 en 2023 een specifieke uitkering ontvangen, waarmee  we de invoering van de Wet Inburgering bekostigen. Deze middelen hebben we hiervoor afgezonderd. De kosten voor Wmo en Jeugd zijn afgestemd op de bijgestelde ramingen van afdeling SK / Maatschappelijke Dienstverlening. De bijdragen aan het participatiebedrijf KempenPlus zijn voorts meerjarig afgestemd op de ontwerpbegroting 2024 van KempenPlus. Deze stijgen aanzienlijk, enerzijds als gevolg van hogere lonen en prijzen en anderzijds door lagere omzetten (zie R23.043).

Arbeidsparticipatie
Met ingang van 2023 is rekening gehouden met 3,4 fte voor garantiebanen. Een deel van de kosten krijgen we via loonkostensubsidie van KempenPlus gecompenseerd.

Overige lokale initiatieven
In 2022 en 2023 hebben we een specifieke uitkering ontvangen van het Rijk in het kader van de Wet Inburgering 2021. Door een verhoogde instroom van het aantal inburgeraars stijgen de kosten van KempenPlus

Inkomensvoorzieningen / minimabeleid
Het kabinet heeft de minimumlonen met ingang van 1 januari 2023 verhoogd en de daaraan gekoppelde uitkeringen met 10,15% verhoogd.  Via het BUIG-budget worden we gecompenseerd voor deze verhoging. Het kabinet heeft ook besloten om een eenmalige energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen mogelijk te maken. In 2022 en 2023 hebben we hiervoor eenmalige middelen opgenomen. De kosten van KempenPlus stijgen door de doorwerking van hogere minimumlonen voor de doelgroep in combinatie met hogere lonen voor de ambtenaren en overige prijsstijgingen.

Wmo / Jeugd
We werken met de overige Kempengemeenten samen op verschillende beleidsterreinen. De werkzaamheden van de afdeling SK/MD hebben directe relatie met externe klanten. Dit samenwerkingsonderdeel is als directe kosten toegerekend aan de verschillende beleidsvelden, omdat ze volledig gericht zijn op de externe klant. De afdeling MD geeft namens de gemeente uitvoering aan de Wmo, Jeugdhulp, Bijzondere Bijstand, Schuldhulp, Sociaal Raadsliedenwerk, Wvggz en meldpunt zorgwekkend gedrag. De bedrijfsvoeringskosten van het onderdeel MD stijgen op basis van de ontwerpbegroting 2024 van de SK. Dit wordt veroorzaakt doordat de formatie voor CJG+ is uitgebreid om hiermee de druk op de dienstverlening op te vangen. Vanaf 2023 en verder is er daarna sprake van een stijging door doorwerking van de gekozen verdeelsleutels in combinatie met reguliere indexatie van lonen en prijzen. 
Rijk en VNG werken al enige tijd aan de Hervormingagenda jeugdzorg. Onderhandelingen hierover zijn afgerond. Vooruitlopend op de uitkomsten van deze onderhandelingen zijn in de meicirculaire voor de jaren 2022, 2023, 2024 en 2025 aanvullende, incidentele middelen toegevoegd aan het gemeentefonds, in lijn met de financiële reeks van de uitspraak van de Commissie van Wijzen (CvW). Naast de besparingsopgave die volgt uit de uitspraak van de Commissie van Wijzen heeft het kabinet besloten tot het realiseren van een aanvullende besparing van structureel € 511 miljoen (macro), welke een Rijksverantwoordelijkheid is gemaakt. Concreet betekent dit dat het aan de Rijksoverheid is om de besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd kunnen worden. Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden. De provincies als financieel toezichthouders erkennen de noodzaak om op deze ontwikkelingen te anticiperen en hebben beoordeeld in hoeverre het ramen van de financiële reeks van de CvW ná 2025 als reëel kan worden beoordeeld (artikel 203 lid 1 Gemeentewet). 

We hebben in deze begroting rekening gehouden met een besparing op de uitgaven van (macro) €500 miljoen in 2025, € 500 miljoen in 2026 en vanaf 2027 € 511 miljoen (structureel) als gevolg van (wettelijke) maatregelen die het Rijk zal uitwerken. Voor onze gemeente betekent dit resp. € 415.000,-, € 415.000,- en € 425.000,-. Deze besparing is nog niet doorgevoerd op de afzonderlijke budgetten van het sociaal domein maar is voorlopig als stelpost geraamd op het sociaal domein. Als het (wettelijk) beleid vanuit het Rijk bekend is worden de hieruit voortvloeiende aanpassingen t.z.t. doorgevoerd in de budgetten van het sociaal domein. Deze aanpassingen zullen t.z.t. door Maatschappelijke Dienstverlening budgettair onderbouwd worden. Hiermee krijgen we de mogelijkheid om de in eerdere jaren ingezette verwerkingswijze in de meerjarenraming van begroting 2024 voort te zetten. Met ingang van 2023 heeft er een administratieve aanpassing plaats gevonden van  plaatsgevonden tussen preventie en maatwerk dienstverlening 18- (afstemming op BBV: Iv3 categorieën).

In onderstaand overzicht wordt het totaal van de lasten en baten van sociaal domein weergegeven.