Begrotingsrechtmatigheid

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:

“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, evenals het begrotingsjaar van belang zijn.”

De gemeente is een inkomens bestedende huishouding. Omdat het gaat om de besteding van publiek geld is het van vitaal belang dat de baten, lasten en vermogensmutaties rechtmatig tot stand komen.

Begrotingsoverschrijdingen zijn strikt formeel onrechtmatig. Er zijn een aantal verschillende begrotingsoverschrijdingen te onderscheiden. De accountant kan de onrechtmatigheden, zoals genoemd in kolom b. betrekken bij zijn oordeel. Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen, volgens de commissie BBV, ten minste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend:

cat.nr	begrotingsoverschrijding door:	onrechtmatig (telt niet mee voor oordeel)	onrechtmatig (telt wel mee voor oordeel)
1	Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten of kostendekkende omzet.	onrechtmatig
2	Budgetoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen.	onrechtmatig
3	Budgetoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn.		onrechtmatig
4	Budgetoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd.		onrechtmatig
5	Budgetoverschrijdingen inzake activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingswijziging is ingediend.		onrechtmatig
6	Budgetoverschrijdingen inzake activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd, omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt. - 6a. geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar - 6b. geconstateerd na verantwoordingsjaar	onrechtmatig	onrechtmatig
7	Budgetoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere kapitaallasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. - 7a. jaar van investeren - 7b. kapitaallasten in latere jaren	onrechtmatig	onrechtmatig

De begroting 2020 is op het niveau van de hoofdtaakvelden door de raad vastgesteld, zodat voor budgetoverschrijdingen op het niveau van het hoofdtaakveld goedkeuring moet worden gevraagd. Om te voldoen aan het begrotingsrechtmatigheidscriterium worden de volgende budgetoverschrijdingen van de lasten ten opzichte van de begroting gemeld (inclusief reserves).

In onderstaand tabel is per hoofdtaakveld de lastenoverschrijding ten opzichte van de begroting per “soort” begrotingsafwijking weergegeven. De toelichting per “soort” begrotingsafwijking is hiervoor weergegeven.
Aangezien een lastenoverschrijding op hoofdtaakveldniveau een saldo is van meerdere hoofdtaakveldonderdelen, is het mogelijk dat de nadere uitsplitsing van de overschrijdingen kan leiden tot een hoger bedrag aan overschrijdingen dan het saldo op het hoofdtaakveld. Op bepaalde hoofdtaakveldonderdelen zijn ook lagere lasten dan begroot gerealiseerd. Deze zijn in het kader van de beoordeling van de begrotingsrechtmatigheid buiten beschouwing gelaten tenzij deze relevant zijn voor de beoordeling.

Tijdens het samenstellen van de jaarrekening is geconstateerd dat er afwijkingen zijn opgetreden ten opzichte van de begroting na wijziging. De afwijkingen passen binnen de kaders van de gemeentelijke interpretatie van het begrotingscriterium. Volgens de regels kunnen ze dus als 'onrechtmatig' worden aangemerkt maar wegen ze niet mee in het accountantsoordeel over de rechtmatigheid.

In de “Financiële verordening 2019” is in artikel 6 lid 4 opgenomen dat afwijkingen op de (oorspronkelijke) ramingen van de baten en lasten groter dan € 10.000,- toegelicht moeten worden. Bij kredieten worden de overschrijdingen boven de € 50.000,- toegelicht. In de “Financiële verordening 2019” is daarnaast geregeld dat de werkelijke exploitatiesaldo’s van riolering, afvalverwijdering, duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit buitengebied en de vervangingen van sportmaterieel gemuteerd worden met de bijbehorende reserve (of voorziening).

Het betreft een analyse op hoofdlijnen. Dit betekent dat een aantal afwijkingen "verdicht" weergegeven worden. De analyse van de begrotingsoverschrijdingen hebben we op gespitst in:
- begrotingsoverschrijdingen voor wat betreft lasten per hoofdtaakveld en
- begrotingsoverschrijdingen voor wat betreft investeringsuitgaven (kredieten).

Afwijkingen c.q. overschrijdingen exploitatie-uitgaven

Algemene dekkingsmiddelen
Op 26 mei 2015 is de wet "Modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondememingen" vastgesteld. Hiermee worden overheidsondememingen vanaf 1 januari 2016 vennootschapsbelasting (Vpb) plichtig. Van ondernemerschap is sprake als aan alle onderstaande voorwaarden wordt voldaan:
- Er is sprake van een organisatie van kapitaal én arbeid
- Er is sprake van deelname in het economisch verkeer
- Er is sprake van winst / winststreven of bij ontbreken daarvan:
- De gemeente treedt met deze activiteit in concurrentie en valt er een "bescheiden bestaan" aan te ontlenen

De activiteit "exploitatie grondexploitaties" voldoet aan de gestelde criteria. In 2020 is veel grond verkocht in een aantal grondexploitaties.  Dit heeft geleid tot hogere fiscale winst, waarvoor Vpb verschuldigd is. Hier staat de compensatie van de direct gerelateerde opbrengst grondverkopen  tegenover. De overschrijding past binnen het bestaande beleid en is daarom niet onrechtmatig.

Sport, cultuur en recreatie
In het kader van de gebiedsontwikkeling Kroonvensche Heide hebben we in december € 300.000,- subsidie van de provincie ontvangen. Deze hebben wij via "vooruit ontvangen bedragen" overgebracht naar de overlopende passiva van de balans.

Sociaal domein
De overschrijding binnen dit hoofdtaakveld wordt veroorzaakt door overschrijdingen van de uitgaven met betrekking tot het onderdeel Jeugd (met name zorg met en zonder verblijf). Hierbij is sprake van een zogenaamde openeinde regeling.

In onderstaand overzicht is aangegeven om welke afwijkingen dit op het niveau van de hoofdtaakvelden gaat en hoe deze passen binnen de genoemde gemeentelijke invulling van het begrotingscriterium.

Op basis van de verordening op het financieel beheer ex. artikel 212 van de Gemeentewet wordt gerapporteerd over kredietoverschrijdingen boven de € 10.000,-.

 Herinrichting Nieuwstraat en Ganzestraat Hapert
De overschrijding wordt veroorzaakt door o.a. hogere toerekening ambtelijke apparaatskosten.

 Startersleningen
In de raadsvergadering van 15 december 2016 is de ‘Verordening starterslening gemeente Bladel 2017’ vastgesteld. De extra leningen tot een bedrag van € 53.000,- zijn binnen het door de raad vastgestelde beleid verstrekt en zijn daarom niet strijdig met het budgetrecht. Het college heeft immers gehandeld binnen de afspraken die met de raad zijn gemaakt. Als aanvragers voldoen aan de voorwaarden dan worden aan hen startersleningen verstrekt, daardoor zijn de uitgaven hoger uitgevallen. Omdat dit een soort van open einde financiering is, is de kostenoverschrijding niet onrechtmatig.

Op grond van de jaarrekening bedraagt de goedkeuringstolerantie voor fouten afgerond € 616.000,- (1% van de lasten inclusief toevoegingen aan reserves) en voor onzekerheden € 1.847.000,- (3% van de lasten). Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kan een goedkeurende controleverklaring afgegeven worden.