Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In de paragrafen worden onderwerpen die versnipperd in de begroting staan bij elkaar in beeld gebracht. Het gaat met name om de beleidslijnen voor beheersmatige aspecten, die grote financiële gevolgen kunnen hebben voor het realiseren van de (hoofd)taakvelden. Zij geven een horizontale dwarsdoorsnede van de begroting. De paragrafen zijn bedoeld om extra informatie te geven voor de beoordeling van de financiële positie op de korte en lange(re) termijn.

We geven u in deze paragraaf inzicht in welke mate de gemeente Bladel in staat is risico’s met financiële gevol-gen op te vangen zonder direct het beleid te moeten aanpassen. In 2006 heeft uw raad de nota weerstandsvermogen en risicomanagement vastgesteld en in 2021 de nota reserves en voorzieningen 2021. Deze nota’s en de paragraaf weerstandsvermogen hebben nauw verband met elkaar. In deze nota’s zijn vooral de beleidslijnen en de totale positie aan de orde gesteld. De gemeente Bladel wil risico’s niet elimineren, maar wil ze aanvaardbaar en beheersbaar houden. Gezond verstand laten we de boventoon voeren bij risicobeheersing, zodat we doen wat we moeten doen. Twee maal per jaar, bij de begroting en de jaarrekening, beoordelen we ons risicoprofiel. Op deze wijze krijgt uw raad periodiek goed inzicht in de omvang en de mogelijkheden om financiële risico’s op te vangen.

De ratio weerstandsvermogen c.q. algemene reserve wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de algemene reserve en het gemiddelde van de geïnventariseerde risico’s. We sturen op de aanwezigheid van een ratio weerstandsvermogen binnen de grenzen van de waardering 3 (voldoende) in de bandbreedte van >1,0 tot <1,4. In onderstaand overzicht worden de waarderingsschalen weergegeven:

Waarderingsschaal	Ratio weerstandsvermogen	Betekenis
1	x > 2,0	Uitstekend
2	1,4 < x < 2,0	Ruim voldoende
3	1,0 < x < 1,4	Voldoende
4	0,8 < x < 1,0	Matig
5	0,6 < x < 0,8	Onvoldoende
6	x < 0,6	Ruim onvoldoende

Indien een redelijke inschatting van het gewenste weerstandsvermogen kan worden gegeven, kan hieruit een indicatie voor de gezondheid en flexibiliteit van de gemeentelijke financiën op de korte én langere termijn worden gegeven. Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, wordt de relatie gelegd tussen de gemiddelde omvang van de financieel gekwantificeerde risico’s en de daarbij gewenste omvang van de algemene reserve enerzijds en de omvang van de algemene reserve anderzijds. Het beschikbare weerstandsvermogen is tenminste even groot als de omvang van het bepaalde risicoprofiel. 

De financiële risico’s worden per programma nader toegelicht. Voor elk risico is een inschatting gemaakt van de kans dat de aangegeven gebeurtenis zou kunnen optreden. Hierbij worden drie categorieën onderscheiden, namelijk ‘laag’, ‘midden’ en ‘hoog’. Gesproken wordt van een ‘laag’ risicoprofiel indien de kans gemiddeld voor 25% zou kunnen optreden. Een ‘midden’ risicoprofiel beweegt zich op 50% en een ‘hoog’ risicoprofiel op gemiddeld 75%. Anders gezegd, een kwalificatie met ‘hoog’ impliceert dat het al bijna noodzakelijk is om voor dat risico een voorziening te treffen. Vervolgens is een financiële indicatie opgenomen van de omvang van het risico door de kans te vermenigvuldigen met het gemiddelde effect en is aangegeven of het risico van incidentele dan wel structurele aard is.

In onderstaand tabel is een financiële indicatie opgenomen, ten opzichte van de inschattingen in de begroting 2023, van de omvang van het risico door de kans te vermenigvuldigen met het gemiddelde effect en is aangegeven of het risico van incidentele dan wel structurele aard is. Er zijn ten opzichte van de bij de begroting 2023 gemelde risico´s geen afwijkingen c.q. bijstellingen. We informeren uw raad wel over de laatste ontwikkelingen inzake de claim Attero.

- Claim Attero minderlevering brandbaar restafval 2015-januari 2017
Het langlopende geschil over naheffingen tussen Attero en de Brabantse gemeenten leek ten einde, maar cassatie bij de Hoge Raad blaast het conflict nieuw leven in. De Hoge Raad heeft in cassatie besloten dat het Gerechtshof het arbitrale vonnis (waarbij Attero in het ongelijk is gesteld) ten onrechte inhoudelijk heeft getoetst en om die reden dat vonnis vernietigt. Dat betekent niet dat Attero nu gewonnen heeft, maar de Rechtbank moet weer wel een nieuw vonnis vellen op de juiste gronden. Wordt dus vervolgd. 

omschrijving		geraamde	kans			gemiddeld	kans x effect	kans x effect
		omvang				effect	incidenteel	structureel
(bedragen x € 1.000,-			25%	50%	75%	(c : 2)	(d,e of f x g)	(d,e of f x g)
(a)	(b)	(c)	(d)	(e)	(f)	(g)	(h)	(i)
ondergrens risico's begroting 2023		321
bovengrens risico’s begroting 2023		796
totaal B-2023 na kansberekening						558	221
geen wijzigingen
ondergrens risico’s nieuw		321
bovengrens risico’s nieuw		796
totaal gemiddelde risico’s						558
totaal njn-2022 na kansberekening							221

De ratio algemene reserve (weerstandsvermogen) wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de algemene reserve en het gemiddelde van de geïnventariseerde risico’s. De gewenste omvang van het weerstandsvermogen wordt bepaald op waardering 3 (voldoende). De ratio algemene reserve wordt ten opzichte van de prognose in de begroting voor 2023 bijgesteld. De ratio stijgt als gevolg van de verrekening van de extra budgettaire voordelen van deze najaarsnota.

Ten aanzien van de geraamde stand van de algemene reserve willen wij -met nadruk- vermelden dat het vooralsnog geprognosticeerde resultaten betreffen. Met name de vertraging van de verkoop van gemeentelijke bouwgrond kan de winstpotentie van de grondexploitatie (en dus de winstuitnames ten gunste van de algemene reserve) nadelig beïnvloeden. Daadwerkelijke bestedingsvoorstellen moeten steeds beoordeeld worden aan de hand van werkelijk gerealiseerde resultaten. In de vastgestelde nota weerstandsvermogen en risicomanagement is bepaald dat bestedingsvoorstellen ten laste van de algemene reserve slechts zijn aan te bevelen, wanneer er middelen resteren boven de omvang van de risicoprofielen.

Het meerjarig geprognosticeerde verloop van de algemene reserve (weerstandsvermogen) kan, rekening houdende met de geraamde mutaties, als volgt weergegeven worden:

(bedragen x € 1.000,-)	begroting 2022	begroting 2023	begroting 2024	begroting 2025	begroting 2026
a. noodzakelijke omvang (voldoende)	781	781	781	781	781
b. geïnventariseerde risico's (gemiddeld)	251	251	251	251	251
c. stand algemene reserve begin van het jaar	10.276	16.416	11.962	13.310	15.261
d. stand algemene reserve eind van het jaar	16.416	11.962	13.310	15.261	15.871
e. algemene reserve (vrije ruimte eind van het jaar): d - a	15.635	11.181	12.529	14.480	15.090
f. ratio algemene reserve eind van het jaar f / c	21,02	15,32	17,04	19,54	20,32
g. betekenis	uitstekend	uitstekend	uitstekend	uitstekend	uitstekend