Sociaal domein

Iedereen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, fysieke of economische situatie, neemt als volwaardig lid deel aan de samenleving. Aan mensen voor wie zelfredzaamheid en meedoen niet vanzelfsprekend is, wordt ondersteuning geboden.
Als gemeente dragen we hier onder meer aan bij door uitvoering van de participatiewet, WMO en jeugdwet. Daarbij werken we samen met onder andere vrijwilligersorganisaties, de jeugdcoach, mantelzorgondersteuner en ouderenconsulent. Daarnaast hebben we een subsidie jaarprogramma. 

Toelichting bijstelling budgetten

Gevolgen coronacrisis
Bij de vaststelling van de jaarstukken 2021 is besloten om via resultaatbestemming de niet bestede (via de algemene uitkering ontvangen) middelen voor de uitvoering van de coronamaatregelen 2021 over te hevelen naar 2022.  Een groot deel van deze middelen hebben tot op heden nog steeds niet geleid tot uitgaven. Reden waarom wij voorstellen deze middelen vrij te laten vallen ten gunste van het begrotingsresultaat. Ten laste van de stelpost compensatiepakket coronacrisis worden de kosten gedekt van een subsidie aan de gemeente Eindhoven in het kader van de aanpak dakloosheid en de kosten van de in 2023 op te starten pilot inzet Wijk GGZ-er Kempengemeenten ad € 20.000,-. Het restant van deze stelpost kan vrijvallen.     

BUIG-uitkeringen (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) / participatie
Gemeenten ontvangen van het Ministerie van SZW jaarlijks een budget om daaruit de kosten van uitkeringen mee te kunnen betalen, dit is het BUIG budget. In principe moeten gemeenten zich redden met dit toegekend budget, overschotten mag de gemeente houden en tekorten moeten - in beginsel - uit eigen middelen worden aangezuiverd. De financiering van de inkomensvoorzieningen WWB, IOAW, IOAZ en Bbz-starters door het Rijk worden voor het overgrote deel bekostigd op basis van het historisch model. Dat betekent dat telkens de situatie van twee jaar geleden bepalend is voor de vaststelling van het budget (t-2). Het bijstandsbudget voor 2023 stijgt door de verhoging van de uitkeringen met ongeveer 10% per 1 januari 2023. Afgezien daarvan blijft het bijstandsbudget 2023 ongeveer gelijk aan het bijstandsbudget 2022 met name door de verlaging van het bijstandsvolume.

De omvang van het totale BUIG-klantenbestand (PW/IOAW/IOAZ en Bbz-levensonderhoud starters) is afgenomen. Na afloop van de diverse “Covid-maatregelen” biedt de arbeidsmarkt weer meer kansen aan werkzoekenden in het algemeen, waardoor het beroep op de Participatiewet afneemt. Voor de ontwikkeling van het bijstandsvolume is daarnaast een aantal factoren relevant. In een aantal gevallen leidt een melding voor een uitkering niet tot een toekenning van bijstand. Vanuit KempenPlus worden, na een melding voor een eventuele uitkering, gerichte inspanningen, zoals directe arbeidsbemiddeling, gepleegd om te voorkomen dat daadwerkelijk een beroep op een uitkering wordt gedaan. Mede door deze actieve invulling van de poortwachtersfunctie leidt een melding in veel gevallen niet tot een toekenning van een uitkering. Naast de ontwikkeling op de arbeidsmarkt leidt de Participatiewet tot een toestroom van personen die aangewezen zijn op financiële ondersteuning door de gemeenten, omdat met deze wet de toegang tot de Wsw is afgesloten en de toegang tot Wajong beperkt is. De instroom betreft in 30% van de gevallen statushouders die zich in onze gemeente gevestigd hebben.

Op basis van de (lagere) uitgaven over het tweede kwartaal 2022 en de herziene prognose over de volume ontwikkeling voor het gehele jaar 2022, hebben we op advies van KempenPlus de lasten per saldo naar beneden bijgesteld. De BUIG-lasten bestaan overigens uit lasten voor de PW-uitkeringen en de verstrekte structurele loonkostensubsidies. In gevallen waarin er sprake is van voldoende inkomen uit arbeid is de uitkering op grond van de Participatiewet beëindigd. Er is dus sprake van enige verschuiving vanuit het BUIG-bestand naar werken met inzet van structurele loonkostensubsidie.

De belangrijkste reden van instroom is beëindiging WW-uitkering. Verlies van arbeid in dienstbetrekking en vestiging van asielzoekers/gedoogden zijn daarna de belangrijkste redenen dat er een beroep gedaan werd op een uitkering. De instroom betreft veelal personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt (problematiek op verschillende leefgebieden / psychische hulpverlening / problematische gezinssituatie).

Bijdrage KempenPlus
Van KempenPlus hebben we berichten ontvangen dat vanaf 2023 en verder rekening gehouden moet worden met lagere opbrengsten voor met name het groenbeheer. Deze opbrengsten waren aanvankelijk te optimistisch ingeschat. Dit laat zich vertalen in hogere gemeentelijke bijdragen. Wat precies de gevolgen voor onze gemeente zullen  zijn is op dit moment nog niet bekend. Vooruitlopend op de actualisatie hiervan houden we voorlopig rekening met een stelpost voor hogere gemeentelijke bijdrage van € 200.000,-.

Collectief vraagafhankelijk vervoer (CVV)
Als gevolg van de COVID-19 pandemie wordt Taxbus geconfronteerd met ander reisgedrag van cliënten en een andere combigraad in de voertuigen. Daarnaast zijn de tarieven aangepast om het vervoersniveau op peil te houden en om de vervoerder die de Kempen bedient reële tarieven te blijven betalen voor kosten die niet direct beïnvloedbaar zijn. Nu zijn de aangepaste tarieven, zogenaamde staffeltarieven, voor alle Kempengemeenten gelijk. Echter, het reisgedrag (aantal ritten, ritafstanden) op gemeenteniveau is verschillend, waardoor de afzonderlijke begrotingen 2021 (€ 45.000,-) en 2022 (€ 18.000,-) verschillend wijzigen. 
Gemeente Bladel heeft de intentie om te onderzoeken hoe verder te gaan met het ouderenvervoer voor inwoners met een bepaald inkomen dat wordt uitgevoerd via Taxbus. Bladel is hierin uniek, want de overige Kempengemeenten voorzien in het ouderenvervoer op andere manieren.

De reisvolumes waren door COIVD-19 niet stabiel, waardoor de uitvoerende partijen (mobiliteitscentrum en vervoerder) betaald werden volgens vastgestelde staffeltarieven die bijdroegen aan het in standhouden van de infrastructuur voor het CCV. Op dit moment is er weer sprake van stabiel reisgedrag, waardoor de tarieven opnieuw zijn bepaald en de begroting is geactualiseerd. Het is mogelijk dat de COVID-19 besmettingen in het najaar 2022 en winter 2022/2023 weer oplopen en er opnieuw beperkende maatregelen worden genomen en onduidelijk is hoe gebruikers hierop reageren.

Uitvoering diverse taken in het kader van Wmo
Voor de inhuur van personeel vanuit de Samenwerking Kempengemeenten voor advisering in het kader van diverse taken Wmo wordt voor 2022 een aanvullend budget van € 10.000,- nodig geacht. Voorts kan de doorbelasting van de SK/Maatschappelijke Dienstverlening neerwaarts aangepast worden op basis van de aangepaste en vastgestelde begroting 2023 van de GRSK.

Algemene voorzieningen Wmo
Voor uitvoeringskosten in het kader van de Wmo (eigen beleid) is in de begroting 2022 en meerjarenbegroting een structurele raming van € 50.000,- opgenomen. Voor het jaar 2022 worden geen specifieke projecten en/of kosten meer op dit gebied verwacht zodat het bedrag van € 50.000,-  eenmalig kan vrijvallen.  

Eerstelijnsloket WMO
De subsidie aan MEE De Meent Groep voor de cliëntondersteuning WMO stijgt in 2022 met € 12.000,- op basis van de definitieve subsidievaststelling 2022. Daarnaast heeft een afrekening plaatsgevonden van € 13.000,- met MEE waarbij deels tegemoet gekomen is in de kosten voor de extra ondersteuning die zij aan onze inwoners geboden hebben in 2021 door toename van problematiek en casuïstiek waarin zij in 2021 werden ingeschakeld.

Jeugdhulp
Landelijke Jeugdhulp is één van de meest gespecialiseerde vormen van jeugdhulp. Het komt relatief weinig voor en gaat om zeer complexe problematiek. Lokale gemeenten hebben weinig invloed op de instroom en uitstroom vanwege het feit dat er veelal vanwege medische verwijzingen wordt geïndiceerd, waardoor het voeren van beleid op deze vorm van ondersteuning bemoeilijkt wordt. In huisartsenbijeenkomsten wordt hier steeds aandacht op gevestigd. De meeste indicaties voor Landelijke Zorg worden door medici van (universitaire) ziekenhuizen verstrekt. Tarieven en inkoop wordt op landelijk niveau bepaald en gerealiseerd. Door het specialistische karakter zijn de trajectkosten hoog, waardoor de instroom van één client een grote invloed kan hebben op de begroting. Op basis van de huidige zorgverlening en de daaraan lopende beschikkingen wordt de begroting incidenteel aangepast.

Wet Inburgering
Per 1 januari 2022 treedt de nieuwe Wet inburgering in werking. Via de meicirculaire hebben we middelen ontvangen voor de leerbaarheidstoets. De leerbaarheidstoets is onderdeel van de brede intake in de Wet inburgering. De leerbaarheidstoets heeft als doel om inzicht te geven in het niveau van de Nederlandse taal dat een inburgeringsplichtige kan bereiken gedurende de inburgeringstermijn. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de begeleiding bij de afname van de leerbaarheidstoets. Concreet betekent dit dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het inplannen van de afspraken met de kandidaten voor de afname van de leerbaarheidstoets, het beschikbaar stellen van afnamelocaties en de begeleiding van de afname van de toets. We hebben voor de uitvoering van de wet een specifieke uitkeringen van € 213.000,- ontvangen.

Noodopvang vluchtelingen / ontheemden Oekraïners
Het Rijk heeft de Regeling opvang ontheemden Oekraïne ingevoerd om de ontheemden uit Oekraïne op te vangen en te voorzien van leefgeld tijdens hun verblijf in de gemeentelijke opvang Oekraïners (GOO) of particuliere opvang Oekraïners (POO). Wij de baten en lasten hiervan geactualiseerd en aangepast aan de bijgestelde prognoses.

In Den Tref in Hapert is vanaf woensdag 14 september tijdelijke huisvesting voor maximaal 115 asielzoekers gerealiseerd. Dat doen we omdat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) een groot tekort heeft aan opvanglocaties. Het aanmeldcentrum in Ter Apel loopt over en er is een absolute crisissituatie. Daarom heeft de landelijke overheid de regionale veiligheidsregio’s en gemeenten opgeroepen om extra opvanglocaties te regelen. Vanaf december biedt Veiligheidsregio langdurige opvang elders. De gemeentelijke kosten declareren we de Veiligheidsregio.

Kinderopvang
De voor 2022 geraamde stelpost vanuit de algemene uitkering voor vaccinatie door de GGD ad € 5.000,- kan komen te vervallen. De betreffende kosten zijn inmiddels opgenomen in de reguliere bijdrage aan de GGD Brabant-Zuidoost. 

Ouderenbeleid
De lasten stijgen vanwege huurverhogingen in 2022 en de afrekening van servicekosten 2021 van de gehuurde panden Den Bogerd en Kloostertuin.

Mantelzorgondersteuning
In de vergadering van november 2022 zal het voorstel “Evaluatie mantelzorgbeleid” (R22.051) aan uw raad worden voorgelegd. Voorgesteld wordt om de voor mantelzorgwaardering in de meerjarenbegroting opgenomen structurele raming van € 10.000,- te handhaven en de structurele ramingen voor mantelzorgondersteuning ad € 5.000,- en het opstellen van de webpagina voor mantelzorgers ad € 5.000,- te laten vervallen. Na besluitvorming hierover door uw raad zal de vrijval van deze ramingen voor 2023 en volgende jaren worden verwerkt in de perspectiefnota 2023. Voor het jaar 2022 wordt deze vrijval verwerkt in deze najaarsnota 2022.

Gemeenschapshuizen
De onderhoudslasten van de gemeenschapshuizen  stijgen in 2022 enerzijds als gevolg van de aanleg van een nieuw brandmeldsysteem met toebehoren in Den Herd en anderzijds als gevolg van negatieve subsidieafrekeningen 2021 van D’n Anloôp, D’n Aord en De Poel in 2022..

We houden rekening met de inbrengwaarden van de latende locaties Den Tref en Den Herd, welke verrekend worden met de balanspost (immateriële) vaste activa (zie ook toelichting paragraaf grondbeleid). Dit betekent dat de eerder geraamde afwaardering en sloopkosten van Den Tref en Den Herd thans kunnen vrijvallen

Kosten pand Bleijenhoek
De lasten van de voormalige gemeentewerf aan de Bleijenhoek stijgen in 2022 per saldo met circa € 12.000,- als gevolg van een negatieve afrekening van het gasverbruik 2021.  

De autonome ontwikkelingen voor het bestaande beleid hebben pro saldo het navolgende verloop:

Verduurzaming De Poel
Als onderdeel van de totale verbouwing van MFA De Poel te Netersel was in 2020 en 2021 voor diverse verduurzamingsmaatregelen nog een restantkrediet van circa € 138.000,- beschikbaar. Bij de actualisatie van de het MJOP en de daaraan gekoppelde kredieten in het kader van de verduurzaming van een aantal gemeentelijke gebouwen is dit restantkrediet abusievelijk neerwaarts bijgesteld tot € 32.000,-. Inmiddels nadert de verbouwing van MFA De Poel zijn voltooiing en bedragen de kosten van het onderdeel verduurzaming naar verwachting circa € 120.000,-. Ten opzichte van de eerder (foutief) bijgestelde raming van € 32.000,- betekent dit een benodigde verhoging van het restantkrediet van € 88.000,-. 

Oplossing voor Wmo-abonnementstarief
In het zorgakkoord heeft het Rijk toegezegd dat de gemeenten vanaf 2025 een oplossing krijgen van € 110 miljoen vanwege de hoger dan gedachte ‘aanzuigende werking’ van het Wmo-abonnementstarief. In het zorgakkoord, dat de VNG (onder voorbehoud) heeft ondertekend, staat:
“De ‘aanzuigende werking’ van het abonnementstarief Wmo brengt hogere kosten voor gemeenten met zich mee dan waar bij de invoering van het abonnementstarief in ramingen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van werd uitgegaan. Met name de gemeentelijke uitgaven aan huishoudelijke hulp nemen meer toe dan destijds werd verwacht. De beschikbaarheid van Wmo-voorzieningen is daardoor onder druk komen te staan. Daarom zal het ministerie voor gemeenten structurele financiële ruimte creëren om deze druk op de Wmo-voorzieningen te beperken. Op basis van de ‘Monitor abonnementstarief’ is gekeken in welke mate de aanzuigende werking van het abonnementstarief (in termen van kosten voor gemeenten) in de structurele situatie groter is dan waar bij de invoering van werd uitgegaan. Dat is € 110 miljoen. Het ministerie committeert zich eraan om structurele financiële ruimte voor gemeenten te creëren ter grootte van deze € 110 miljoen. Hiertoe zullen financiële maatregelen worden uitgewerkt die per 2025 ingaan. Waar nodig worden deze maatregelen ook aan het parlement voorgelegd ter instemming.”

Wij verwachten dat we in de loop van 2023/2024 hierover nader geïnformeerd zullen worden wat dat specifiek voor onze gemeente zou betekenen. Wij maken dan t.z.t. ook de afweging of we deze extra middelen volledig of gedeeltelijk aanwenden voor het opvangen van eventuele hogere kosten. In onze meerjarenraming hebben immers wij reeds voor een belangrijk deel de kosten van deze aanzuigende werking opgenomen.

Na de hiervoor genoemde (doorlopende) activiteiten volgt in onderstaand overzicht “Wat het mag kosten?”