Covid-19

Sinds het eerste kwartaal van 2020 houdt het Covid-19 virus niet alleen onze gemeente maar de hele wereld in zijn greep. Een virus wat zeer besmettelijk is en indien het tot uiting komt, zware griepverschijnselen vertoont eventueel gevolgd door overlijden van de patiënt. Hierdoor zijn overheden genoodzaakt geweest tot zware maatregelen: niet noodzakelijke reizen naar het buitenland waren of zijn verboden, scholen waren gesloten, werknemers worden gevraagd zoveel als mogelijk thuis te werken en bepaalde beroepsgroepen mochten hun werkzaamheden in het geheel niet uitvoeren.

Aanvankelijk waren die maatregelen iets versoepeld maar is de situatie nog niet zoals voor Covid-19. Het aantal besmettingen is eind september / begin oktober zelfs weer gestegen, omdat het coronavirus te veel ruimte heeft gekregen om zich opnieuw te verspreiden. Dit heeft ertoe geleid dat het kabinet op 13 oktober jl een “gedeeltelijke lockdown” afgekondigd heeft. “Nieuw ingrijpen is onvermijdelijk”. Als deze maatregelen door een ieder worden opgepikt als een goede wake-up call dan zullen de aantallen besmettingen weer gaan dalen verwacht men. Als deze maatregelen geen effect hebben dan zal er met als laatste remedie een nieuwe “complete lockdown” volgen. We hopen van harte dat het zover niet komt.

 

Wat de gevolgen op financieel niveau zullen zijn, is op dit moment niet volledig in te schatten. In deze paragraaf hebben we wel getracht een zo volledig mogelijke inschatting gemaakt te hebben, waarbij aangetekend wordt dat de gevolgen van Jeugd, Wmo en Participatie nog niet in te schatten zijn. Die informatie zullen we t.z.t. van de GRSK en KempenPlus ontvangen.  Gelukkig worden we als gemeente voor een belangrijk deel gecompenseerd door het rijk voor de nadelige effecten die we ondervinden van de coronacrisis.

 

Steunpakket corona (algemene uitkering)
Via de algemene uitkering hebben we middelen ontvangen van het rijk om enerzijds de inkomstendervingen en anderzijds de extra gemeentelijke uitgaven op te kunnen vangen. Het eerste steunpakket op basis van de juni brief van de Minister van BZK bedraagt € 638.000,- en het tweede steunpakket op basis van de septembercirculaire € 391.000,-. De totale compensatie bedraagt dan € 1.029.000,-. Voor een specificatie verwijzen wij naar onderstaande tabel.

 

Regeling tegemoetkoming verhuurders sportaccommodatie Covid-19
Net als vele andere sectoren wordt de sport hard geraakt door de gevolgen van de maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Competities zijn vroegtijdig beëindigd, kantines zijn gesloten en sporters boven de 18 jaar konden niet trainen op de club. We kunnen gecompenseerd worden voor de kwijtschelding van huurkosten van de gemeentelijke sportaccommodaties over de periode van 1 maart 2020 tot 1 juni 2020. Wij hebben hiervoor op 12 oktober jl een aanvraag ingediend bij het Ministerie van VWS. Als het macrobudget overschreden wordt door de omvang van de totale aanvragen dan zullen de tegemoetkomingen pro rato aangepast worden. De Minister beslist uiterlijk 1 februari 2021 over onze aanvraag voor een tegemoetkoming. In afwachting daarvan gaan we vooralsnog uit van een pm-raming. Het besluit van de Minister zullen wij bij het opstellen van de jaarstukken 2020 verwerken.

 

Tozo-regeling
In kader van specifieke ondersteuning aan zelfstandigen ten tijde van de coronacrisis ontvangt de gemeente een specifieke doeluitkering. Dit betreft de regeling “Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo)”. De Tozo is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. De regeling heeft tot doel om gedurende de periode tot 1 oktober 2020 zelfstandigen tijdelijk in hun levensonderhoud te voorzien en een lening te kunnen verstrekken voor bedrijfskapitaal om hiermee hun bedrijf tijdens de coronapandemie in stand te kunnen houden.  De regeling is voor zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers.  De Tozo 1 en 2 gelden tot 1 oktober 2020. Het invoeren van de beperkte vermogenstoets per 1 april betekent dat er sprake zal zijn van een Toze 3 (van 1 oktober t/m 31 maart 2021) en een Tozo 4 met toets op beschikbare geldmiddelen (van 1 april 2021 t/m 30 juni 2021). 

Het rijk heeft de gemeente inmiddels voorzien van een voorschot van € 3.912.000,-.  De gemeente ontvangt per besluit op een aanvraag levensonderhoud een vergoeding voor uitvoeringskosten van € 450,- en per besluit op een aanvraag kapitaal € 800,-. Dit bedrag geldt zowel voor toe- als afwijzingen.  Volgens de regeling worden alle uitkeringen gecompenseerd door het rijk, verantwoording door de gemeente verloopt via de sisa-bijlage als onderdeel van de jaarstukken 2020. De uitvoeringskosten zijn onderdeel van de specifieke uitkering.

De Tozo-regeling wordt door KempenPlus namens de gemeente uitgevoerd. In de periode 1 maart t/m 31 mei 2020 werden 276 aanvragen toegekend. In de periode 1 juni t/m 31 augustus 2020 werden 32 aanvragen toegekend. Op basis hiervan wordt door KempenPlus ingeschat dat de totale uitgaven 2020 ca € 1.535.000,- zullen bedragen. Gelet op deze prognose zullen wij bij het opmaken van de jaarstukken 2020 er rekening mee houden dat we een belangrijk deel van de ontvangen Tozo-gelden (€ 2.377.000,-)  zullen moeten terug betalen aan het rijk.

 

NOW-regeling
Een tweede bekende regeling voor ondernemers is de NOW-regeling. Dit is een Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid. Deze regeling kan aangevraagd worden via het UWV en wordt verder niet behandeld in deze rapportage.

 

BUIG
De steunmaatregelen van het rijk (Tozo en NOW) bieden weliswaar (tijdelijk) enige soelaas aan bedrijven en zelfstandigen, maar daarmee kan niet voorkomen worden dat de werkloosheid (verder) gaat oplopen als gevolg van de economische krimp. Tegelijkertijd wordt de uitstroom bemoeilijkt. Het behoeft geen uitvoerig betoog dat de “coronacrisis” (grote) invloed heeft en zal hebben op de economie (macro en regionaal) en op de arbeidsmarkt. In 2020 zijn de effecten op de volume-ontwikkeling van het aantal PW-uitkeringen nog beperkt geweest, maar het moge duidelijk zijn dat dit beeld zeer waarschijnlijk zal wijzigingen in de komende tijd.

 

De gemeente haalt haar inkomsten voor een belangrijk deel uit het innen van heffingen en belastingen. Ongeveer 18% van de baten van de gemeente bestaan uit de opbrengsten uit gemeentelijke belastingen, heffingen en leges. Met betrekking tot het opleggen van deze heffingen en belastingen heeft de gemeente een aantal maatregelen genomen :

• voorlopige aanslagen toeristenbelasting 2020 zijn opgelegd per 1 oktober 2020 en zijn vooralsnog gebaseerd op 60% van de definitieve aanslagen 2019;
• de definitieve aanslag toeristenbelasting 2020 wordt pas omstreeks 1 mei 2021 opgelegd;
• invordering vindt pas plaats na 1 juli 2021;
• tot 1 oktober 2020 kan uitstel van de betaling van de aanslagen 2019 aangevraagd worden bij de gemeente (per 1 oktober 2020 bedraagt de nog openstaande vordering van de toeristenbelasting 2019 ca € 13.000,-).

In onderstaande tabel zijn alle soorten belastingen en heffingen weergegeven waarbij aangegeven is in welke mate de verordeningen mogelijkheden bieden om tegemoet te komen aan lastenverlichting bij ondernemers. Het college heeft per soort besloten hoe we hiermee omgaan. 

 

In onderstaande tabel worden de corona gerelateerde inkomstendervingen gespecificeerd. We lichten ze in het kort toe:

De beperkende maatregelen naar aanleiding van Covid-19 uitbraak hebben ondernemers, en met name ondernemers in de toerisme en horeca hard getroffen. Zij ondervinden economische schade door de geldende maatregelen. De rijksoverheid biedt diverse steunmaatregelen aan voor ondernemers. De gemeente Bladel is haar horecaondernemers tegemoet gekomen door tijdelijk gratis openbaar gebied ter beschikking te stellen. Hiervan is door ondernemers naar grote tevredenheid gebruik van gemaakt. We hebben deze maatregel verlengd van 1 september tot 1 november 2020, uiteraard met inachtneming van de geldende richtlijnen op dat moment. Daarnaast wordt door het merendeel van de gemeenten die terrasvergoeding vragen voor het gebruik van het openbaar gebied, gekozen de horecaondernemers hierin tegemoet te komen. In de regio wordt ervoor gekozen deze vergoeding/dan wel heffing voor dit jaar niet te innen, dan wel deels kwijt te schelden. In onze gemeente gaat dit over een bedrag van ca € 11.000,- voor het jaar 2020. We stellen voor de terrasvergoeding voor gebruik van het openbaar gebied dit jaar niet in rekening te brengen.

De gemeente wordt geconfronteerd met dalende inkomsten uit toeristenbelasting als gevolg van de coronamaatregelen. Wij hebben de voorlopige aanslagen toeristenbelasting 2020 vooralsnog gebaseerd op 60% van de definitieve aanslagen 2019. Dit betekent dat we er van uitgaan we tot een bedrag van ca € 416.000,- minder opbrengsten zullen genereren.  Daarnaast dalen de huuropbrengsten van de sportaccommodaties met € 50.000,- als gevolg van de coronacrisis gedurende de periode tot 1 juni 2020. Vanwege de coronacrisis zijn er dit jaar geen kermisactiviteiten waarvoor staangelden worden ontvangen. We verwachten ook dat de verkoopopbrengsten vanuit de praktijkwinkel ca € 5.000,- minder zal worden.

 

In onderstaande tabel worden de corona gerelateerde uitgaven gespecificeerd.

 

We lichten ze in het kort toe:

We ontvangen via de algemene uitkering extra middelen ter compensatie van de extra kosten (inrichting stemlokalen, alternatieve locaties e.d.) voor de Tweede Kamerverkiezing in 2021. Omdat we de middelen al in 2020 ontvangen stellen we voor om het benodigde budget over te hevelen naar 2021.  In verband met corona maatregelen zijn schermen aangeschaft ten behoeve van de raadsvergaderingen. Vanwege de gevolgen van de coronacrisis zijn de kosten van representatie, kantinebenodigdheden en bedrijfslunches lager uitgevallen. Dit wordt veroorzaakt door het veelvuldig thuiswerken van onze eigen medewerk(st)ers. 

 

Het kabinet stelt middelen voor 2020 beschikbaar om de gemeente te compenseren voor de extra toezicht- en handhavingskosten als gevolg van de corona maatregelen; onder andere de extra inzet van boa’s en de extra verkeersmaatregelen. Ook worden middelen beschikbaar gesteld om lokale vrijwilligersorganisaties, zoals de scouting en speeltuinen, te compenseren voor schade als gevolg van de corona maatregelen. De Minister van VWS heeft besloten om de eigen bijdrage voor de Wmo vrij te stellen voor de maanden april en mei 2020. Aanleiding hiervoor was dat als gevolg van de coronacrisis een substantieel deel van de zorg niet geleverd kon worden.   Omwille van de continuïteit van zorg voor cliënten zijn maatregelen getroffen om cliënten op grond van de Wmo 2015 en de Jeugdwet hulp en ondersteuning te kunnen blijven bieden. Dit betekent dat wij toestaan dat aanbieders op een andere manier invulling geven aan de contractafspraken. Het rijk heeft met gemeenten afspraken gemaakt over compensatie van de directe meerkosten voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo 2015 die voortkomen uit de coronamaatregelen en het volgen van de RIVM-richtlijnen. Deze middelen hebben we voorlopig geoormerkt.

 

De uitbraak van het corona virus heeft ook grote gevolgen (gehad) voor onze verbonden partijen. KempenPlus heeft reeds aangegeven dat op dit moment nog te vroeg is om te komen met een prognose van een exploitatieresultaat. De gemeente heeft in het eerste en tweede compensatiepakket coronacrisis ter compensatie van het omzetverlies bij WsW bedrijven een decentralisatie uitkering ontvangen ad € 426.000,-. In de jaarrekening van de gemeente Bladel zal verantwoording worden afgelegd in hoeverre deze middelen ingezet dienen te worden. Onze verwachting is vooralsnog dat er in 2020 een lichte toename zal zijn van het beroep op bijstand en schuldhulpverlening. De daadwerkelijke ontwikkeling is onzeker. 

 

Voor kinderen van wie één of beide ouders werken in een cruciaal beroep of vitale sector, werd voor de periode medio maart tot 1 juli gratis noodopvang aangeboden. De (gratis) noodopvang gedurende werkdagen eindigde eerder per 8 juni. Gemeenten hebben deze noodopvang, in overleg met kinderopvangorganisaties en scholen, gecoördineerd. Voor deze periode heeft het kabinet € 31.000,- in 2020 beschikbaar gesteld ter compensatie van de kosten van deze opvang. De kosten worden door gemeenten aan kinderopvangorganisaties en scholen vergoed. Daarnaast is de reguliere bijdrage aan de GGD € 10.000,- lager uitgevallen vanwege minder controle van de diverse kinderopvang organisaties. Het kabinet stelt € 13.000,- voor 2020 beschikbaar om de gemeente te compenseren voor de extra uitgaven voor de dorps- en buurthuizen als gevolg van de corona maatregelen. Deze extra uitgaven bestaan onder andere uit het kwijtschelden van huur en het compenseren van tegenvallende inkomsten uit bijvoorbeeld horeca en zaalverhuur van buurt- en dorpshuizen.

 

De medeoverheden zijn verantwoordelijk voor twee derde van alle subsidies aan cultuur en houden daarmee de lokale en regionale culturele infrastructuur overeind: openbare bibliotheken, muziekscholen, centra voor de kunsten, musea, monumenten, schouwburgen, concertzalen, vlakke vloer theaters, poppodia, filmhuizen, beeldende kunstinstellingen, amateurkunst, cultuureducatie en festivals. Het kabinet heeft besloten om op € 114.000,- compensatie aan de gemeente te verstrekken voor de periode van medio maart 2020 tot en met 31 december 2020. Dit met het oog op borging van de lokale en regionale culturele infrastructuur. Deze organisaties missen nu onder andere inkomsten uit kaartverkoop en horeca, terwijl de vaste lasten zoals huisvesting en beveiliging doorlopen.

 

Daarnaast hebben we extra kosten moeten maken voor de huisartsenpost Den Tref en de projectkosten voor het lokaal volksgezondheidsbeleid werden niet volledig benut.

 

Voorts zijn er een beperkt aantal kosten welke binnen bestaande budgetten opgevangen konden worden.

 

In onderstaand tabel ziet u een samengevat overzicht wat de financiële gevolgen momenteel bedragen. Pro saldo resteert er een nadelig "corona resultaat" van  € 145.000,-. Het tekort dekken we vooralsnog ten laste van de algemene reserve. De komende periode zal steeds meer duidelijk worden wat de daadwerkelijke hoogte van de gederfde inkomsten, de extra kosten en de compensatie vanuit diverse regelingen is. Een soortgelijk overzicht als onderstaand zal dan ook in de jaarstukken 2020  geactualiseerd worden.

 

Ingeschat wordt dat de gemeente onderstaande risico's loopt als gevolg van Covid-19. Gelet op het beschikbare weerstandsvermogen, is de gemeente Bladel in staat om deze risico’s op te vangen.