3.7 Sociaal domein

Maatschappelijk effect
Iedereen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, fysieke of economische situatie, neemt als volwaardig lid deel aan de samenleving. Aan mensen voor wie zelfredzaamheid en meedoen niet vanzelfsprekend is, wordt ondersteuning geboden.

Als gemeente dragen we hier onder meer aan bij door uitvoering van de Participatiewet, WMO, Jeugdwet en de wet Inburgering. We werken intensief samen met onder andere onze gemeentelijke uitvoeringsorganisaties (GRSK en KempenPlus), de lokale welzijnsorganisatie, het jongerenwerk en de ouderenconsulent. Daarnaast subsidiëren we verschillende professionele en vrijwilligersorganisaties in het sociaal domein via het subsidiejaarprogramma.

Excel-tabel

Omschrijving (toelichting)

Toelichting meerjarenprogramma

Regulier | Gemeenschapshuis aan de Markt: huur en servicekosten CJG+ en Kloostertuin
Vanwege de ingebruikname van BRUIS in 2025 worden eerder ingeboekte mutaties worden geschrapt uit het meerjareninvesteringsprogramma. De werkelijke inkomsten worden onderdeel van de reguliere begroting.

Regulier | Programmamaker-/ontwikkelaar MFA Hart van Hapert en BRUIS
De grote investeringen van de gemeente Bladel in de nieuwe gemeenschapshuizen in de kernen Bladel en Hapert zijn voor een groot deel gemotiveerd vanuit het sociale domein waar het ondersteunen van (kwetsbare) burgers een gemeentelijke hoofdtaak is. De gemeente Bladel heeft er bij de invulling van die taak voor gekozen om de (nieuwe) gemeenschapshuizen in te zetten als middel voor een aanbod van collectieve activiteiten voor alle inwoners. We zijn ervan overtuigd dat de sociale cohesie van de eigen gemeenschap met gezamenlijke activiteiten voor iedereen, kwetsbaar of niet (zonder ‘indicatie’), beter en goedkoper is dan dure individuele maatwerkvoorzieningen van (zorg)aanbieders. Er zijn nu al veel verenigingen en organisaties actief in de gemeenschapshuizen die daarmee een grote bijdrage leveren aan de gemeenschapszin. Voor de extra stap die beoogd is met het gemeenschapshuis, als middel voor de inzet van het lokale sociale netwerk met het gebouw en aanvullende programma’s, is het noodzakelijk om te investeren in een ondernemende programmeur van vernieuwende programma’s; in en vanuit het gemeenschapshuis. Het moeten twee verschillende programmamakers/-ontwikkelaars per kern zijn om zo de eigenheid per kern te benadrukken (in de selectie) en daardoor optimaal te kunnen inzetten/benutten. Via de Perspectiefnota 2025 wordt daarom aan de gemeenteraad voorgesteld om voor een experimenteerperiode van 2 jaren, budget vrij te maken voor (twee) programmamakers-/ontwikkelaars in MFA Hart van Hapert en het Gemeenschapshuis aan de Markt in Bladel. 

Gevraagd wordt om budget van 2 x € 100.000,- voor de pilotperiode 2026-2027.  

Regulier | Afsluiting krediet Gemeenschapshuis aan de Markt Fase 1
Op 1 april jongstleden is gemeenschapshuis BRUIS opgeleverd. Na indiening van de laatste termijn is meteen gestart met een eerste (Fase 1) doorloop van de administratie en verantwoording van het voor het project Gemeenschapshuis aan de Markt beschikbaar gestelde bouwkrediet. 

Echter, zoals ook bij MFA Hart van Hapert het geval was, is het onmogelijk om meteen na oplevering al de definitieve afrekening op te maken. Zeker omdat de oplevering (en eerste opmaak van het krediet) zal worden opgevolgd door:
-    een aansprakelijkheidstelling van het ontwerpteam; 
-    een verrekening/aanvulling vanuit andere kredieten en bijdragen van derden;
-    een actualisatie van de gehele administratie in verband met een Btw verrekening(svoordeel) op alle investeringen en interne verrekeningen van lasten.  

Ondanks deze nog uit te werken correcties is er toch voor gekozen om vooruitlopend op de definitieve afrekening van het krediet van Gemeenschapshuis aan de Markt (aan het einde van dit jaar, Fase 2.), nu meteen via de PPN 2025 een additioneel (deels reserverings-)krediet voor te stellen. De oplevering van 1 april jongstleden (en daarmee deze eerste opmaak van de afrekening) kan nog worden meegenomen in de actualisatie van het Meerjareninvesteringsprogramma van de PPN 2025 en is daarmee de eerste mogelijkheid voor een voorstel aan de gemeenteraad voor verwerking/reservering van additionele kapitaalslasten.

Het krediet voor realisatie van het Gemeenschapshuis aan de Markt in Bladel is op te knippen in een bouw- en inrichtingskrediet voor realisatie van het Gemeenschapshuis aan de Markt en een krediet voor de herinrichting van de buitenruimte (Markt). 
Het krediet voor de buitenruimte (inmiddels Herinrichting Marktgebied Bladel) is in deze eerste verantwoording afgezonderd van het bouwkrediet omdat de herinrichting van de buitenruimte nog niet is opgeleverd (ultimo juni 2025). De verplichtingen die voor dit krediet zijn aangegaan kennen naar verwachting, gelet op het aanbestedingsvoordeel en de voortgang van de werkzaamheden, een sluitende afrekening.  

Dat geldt, na de eerste opmaak, niet voor het bouwkrediet voor realisatie van het Gemeenschapshuis aan de Markt. Dat heeft, op dit moment, de volgende oorzaken:

Bouwkosten(BDB)-index als onderdeel van gunning en contractering. 
Op 6 december 2022 heeft het -toenmalige- college het besluit genomen tot het verstrekken van de opdracht voor het bouwen van een Gemeenschapshuis aan de Markt aan Moeskops’ Bouwbedrijf. Het college heeft dat toen gedaan binnen het budgetrecht van de raad waarmee op 10 februari 2022 door de raad een krediet voor realisatie van het Gemeenschapshuis aan de Markt beschikbaar is gesteld. 

Gelet op het kaderstellend krediet bij raadsbesluit van 10 februari 2022, maar direct daarop volgend de inval van Rusland in Oekraïne op 24 februari 2022 met enorme prijsstijgingen en onzekerheid, heeft het college in vervolg op het gunningsbesluit aan Moeskops’ van 6 december 2022 bij raadsmededeling RM22.082 van 7 december 2022 aan de raad laten weten; ‘dat de opdracht aan Moeskops’ (nog) binnen het financiële kader kan worden gegund maar (dat dat) daarmee ook de ondergrens voor dit voor dit project (is); financieel en functioneel’. En vervolgens; ‘Dit momentum betekent wel dat wij bij de PPN 2023 uw raad aanvullende voorstellen zullen doen om de (functionele) ambitie uit het coalitieprogramma van december 2021 alsnog te kunnen realiseren’. 

Via de PPN 2023 heeft de raad vervolgens aanvullend krediet beschikbaar gesteld voor de kosten van (de functionele) inrichting en inventaris van het gemeenschapshuis om zo de ambitie uit het coalitieprogramma te kunnen realiseren. Dat is toen in hetzelfde voorstel van de PPN 2023 ook gemotiveerd vanuit de onzekerheid/prijsstijgingen na ‘Oekraïne’ en in vervolg daarop de basisopdracht aan Moeskops’ Bouwbedrijf binnen de oorspronkelijk voor ‘Oekraïne’ geraamde (lagere) bouwkosten (en daarmee krediet) waarmee de reserveringen in de stichtingskostenraming voor inrichting, inventaris en buitenruimte feitelijk op nihil kwamen. Met de PPN 2023 is hiervoor dan ook additioneel krediet beschikbaar gesteld.

Bij gunning aan Moeskops’ op 6 december 2022 hebben wij als gemeente een aanneemovereenkomst zonder voorwaarden geëist waarbij Moeskops’ gestanddoening van de prijs zonder voorwaarden moest doen. Dat bleek, indachtig ‘Oekraïne’, toen alleen mogelijk met een bouwkostenindex (BDB) tot maximaal 6% met een ‘vaste’ index van 4% over de periode van 1 december 2022 tot 1 februari 2024. Op deze manier is een door Bouwend Nederland destijds geadviseerde aanneemovereenkomst met een open-einde-Oekraïne clausule voorkomen. 

Met oplevering van BRUIS en het opstellen van de laatste bouwtermijn is een definitieve BDB-index vastgesteld over de bouwsom van 4% (en dus niet de maximale 6%). Dat resulteert in een additionele ‘Oekraïne’-index van in totaal € 632.910,-. Vanwege onder andere een aantal na de PPN 2023 -toch- noodzakelijk gebleken need-to-have’s (i.p.v. nice-to-have’s) zoals bijvoorbeeld de doos-in-doos constructie voor de percussieruimte van L’ Union, de doos-in-doos opleidingsruimtes van de Stichting Muziekopleidingen en scheidingswanden voor compartimentering van (vergader)ruimtes en een noodzakelijke switch van een Warmte Koude Opslagsysteem met (grond)bronnen naar een water-en-lucht systeem resteert er voor deze index geen krediet (meer).

Omdat realisatie van het Gemeenschapshuis aan de Markt, en daarmee afsluiting van het bouwkrediet, een lange periode betreft heeft het project Gemeenschapshuis aan de Markt destijds geen aanvullende dekking voor prijsstijgingen na ‘Oekraïne’ opgehaald. Feitelijk doen we dat nu met terugwerkende kracht alsnog maar dan via de PPN 2025 omdat ondanks het besluit bij de PPN 2023 blijkt dat een aanvullend krediet voor het opvangen van de prijsstijgingen na ‘Oekraïne’ noodzakelijk is.

Besteksommissies
De vernieuwbouw van een (bestaand) kantoorgebouw naar een gemeenschapshuis kent nogal wat technische uitdagingen en ‘confrontaties’ (clashes) van bouw en installatie(werk) en bestaande- en nieuwbouw. De ontwerpcombinatie GROUPA/Abt heeft, bij een traditionele besteksaanbesteding, een belangrijke taak om hier goed vooronderzoek naar te doen en ‘naar te ontwerpen’. 

Wij zijn samen met de aannemer en directievoerder aantoonbaar van mening dat de ontwerpcombinatie bij het redigeren van het bestek op een aantal majeure onderdelen onvoldoende heeft geïnvesteerd in het voorkomen van ‘clashes’ en besteksommissies die daarmee tot meerkosten hebben geleid (onder andere constructie en geluidsisolatie grote zaal).

Wij hebben die besteksommissies nu gecalculeerd op € 311.866,-. De ontwerpcombinatie van GROUPA/Abt zal voor deze kosten aansprakelijk voor worden gesteld en het meerwerk zal op hen worden verhaald.

Warmte Koude Opslag – opmaak (eind)afrekening
Op driekwart van de realisatiefase zag het bouwteam zich geconfronteerd met een niet werkend systeem voor het oorspronkelijk beoogde WKO-systeem. Dit warmte en koudegrondbronnensysteem bleek in dit deel van de kern Bladel niet de noodzakelijke (debiet)opbrengst te halen. Verre van zelfs. 

In de ontwerpfase was dit debiet wel onderzocht (door IF-technology) en als zodanig positief geadviseerd door de ontwerpcombinatie GROUPA/Abt. De realiteit (na de definitieve grondboring) bleek echter dusdanig afwijkend dat er noodgedwongen moest worden overgestapt op een lucht-warmte WKO-systeem. Het meerwerk, de enginering hiervan en de -aanvullende- directievoering is nu bij de voorlopige opmaak van de afrekening vastgesteld op € 455.321,- (waarvan € 414.573,- aan uitonderhandeld meerwerk Moeskops’). De ontwerpcombinatie van GROUPA/Abt zal voor deze kosten, gelet op de afwijking tussen advies, vooronderzoek en realiteit, aansprakelijk worden gesteld. 

Aanvullende dekking bouwkosten met DUMAVA-subsidie t.b.v. WKO.
Met Moeskops’ aannemingsbedrijf is destijds een separate overeenkomst afgesloten voor het WKO-systeem om zo, conform het klimaatbeleid van de gemeente, een gasloos gemeenschapshuis te realiseren en hiervoor een rijkssubsidie aan te (kunnen) vragen. Vanuit de rijksoverheid is hiervoor vervolgens een subsidie toegekend van € 391.181,-. 

Als bijlage bij het raadsvoorstel R21.154 voor het oorspronkelijke bouwkrediet met raadsbesluit kenmerk R21.153 geldt een dekkingsoverzicht (en daarmee onderdeel van het raadbesluit) met kenmerk R21.154.02 zonder DUMAVA-subsidie dekking en daarmee als aanvullende subsidie (op het krediet) waarmee in de realisatieperiode ook rekening is gehouden. 

Op 3 oktober 2022 heeft de gemeente de aanvraag voor de subsidie ingediend. Op 30 januari 2023 heeft het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening besloten een subsidie van € 391.181,- toe te kennen. Dit bedrag is bij de perspectiefnota 2023 als inkomsten begroot op het krediet. Het te besteden krediet is destijds niet met ditzelfde bedrag opgehoogd. Nu wordt bij de perspectiefnota 2025 alsnog voorgesteld het krediet op te hogen met dit bedrag. Vanwege de switch van een bronnen WKO-systeem naar een water en lucht WKO-systeem zal bij het rijk een verzoek tot verhoging van de DUMAVA-subsidie worden ingediend. 
Overweging

Om het beoogde eindresultaat uit het coalitieprogramma toch te kunnen realiseren/op te leveren en om een zorgvuldige analyse van proces en krediet te kunnen maken is er door de ambtelijke projectleiding voor gekozen om met alle uitvoerende partijen het project (eerst) naar de eindstreep van 1 april te brengen en daarna met de eerste mogelijkheid opvolging te geven aan verantwoording en aansprakelijkheid(sstelling). Die eerste mogelijkheid is er nu per direct met de PPN 2025. Eind van dit jaar zal met de Fase 2 de definitieve verantwoording worden opgesteld.

Het kantelpunt van het project Gemeenschapshuis aan de Markt was februari 2022 toen, net voor de sluitingsdatum van de inschrijvingen door de aannemers, ‘Oekraïne’ onmiddellijk leidde tot grote onzekerheid bij aannemers maar zeker ook bij opdrachtgevers.
Er zijn toen door gemeenten opdrachten uit de markt gehaald die nooit (meer) gerealiseerd zijn omdat nieuwe calculaties (inmiddels) 40% hoger worden begroot dan 3 jaar geleden. 

Het is voor de beoordeling van dit PPN-voorstel belangrijk om de hectiek van 2022 terug te halen en in die context het geheel van (vervolg)voorstellen, keuzes en deze voorlopige verantwoording te beoordelen.

Ten aanzien van BRUIS is het volgende nog van belang. Gemeenschapshuizen en MFA’s vervullen een steeds belangrijkere rol binnen onze gemeente. Het zijn geen doelen op zich, maar een middel binnen het investeringskader voor algemene, toegankelijke (voorliggende)voorzieningen voor alle inwoners van onze gemeente. Dat sluit ook aan bij bredere ontwikkelingen in het sociaal domein, waar sinds de transitie in 2015 de kosten voor individuele (geïndiceerde) voorzieningen aanzienlijk zijn gestegen. Het versterken van collectieve voorzieningen zoals BRUIS draagt juist bij aan het voorkomen van zwaardere, duurdere hulptrajecten, door in te zetten op normalisatie, preventie en het stimuleren van positieve gezondheid. Dit sluit bovendien goed aan bij de kracht van het lokale vrijwilligers- en verenigingsleven binnen onze gemeente.

Toelichting budgetten

Regulier | Bijstelling lonen / inhuur personeel
De lonen en inhuur personeel zijn geactualiseerd. Dit leidt voor 2025 tot een extra last voor dit programma. 

Regulier | Uitvoeringskosten KempenPlus
Op basis van de ontwerpbegroting 2026 en 1e begrotingswijziging 2025 van KempenPlus stijgen de las-ten vanaf 2025. In de raadsvergadering van 22 mei 2025 is raadsvoorstel R25.022 hierover voorgelegd aan de gemeenteraad. Het raadsvoorstel en bijbehorende stukken voorzien in een toelichting op de las-tenstijging. 

Regulier | Programmakosten KempenPlus
KempenPlus registreert en betaalt de programmakosten van de gemeenten. Programmakosten zijn kos-ten van gemeenten die te herleiden zijn tot een client c.q. een inwoner van de gemeente. Hierna volgen belangrijkste ontwikkelingen en toelichtingen op de bijstellingen.  

Lasten BUIG
De hogere lasten worden veroorzaakt door verschillende factoren. Ten eerste is er een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden, wat leidt tot een grotere financiële belasting. Daarnaast speelt het gebruik van LKS (Loonkostensubsidie) en/of een beschutte werk indicatie een rol. Deze maatregelen zijn bedoeld om mensen met een arbeidsbeperking te ondersteunen bij het vinden en behouden van werk. Hoewel deze maatregelen positieve effecten hebben, brengen ze ook extra kosten met zich mee. 
Ten aanzien van het aantal geplaatsten met structurele loonkostensubsidie (LKS) wordt voor Bladel uit-gegaan van een toename tot 85 ultimo 2025. Doordat steeds meer cliënten een grotere afstand tot de arbeidsmarkt en verminderde loonwaarde hebben, is LKS een belangrijk middel om cliënten richting werk te begeleiden en te bemiddelen. Daarbij is de inzet primair gericht op plaatsing bij een externe werkgever.

Participatiebudget
De cliënten van KempenPlus hebben meer begeleiding en trajecten nodig om eventuele uitstroom te realiseren. Niet iedere cliënt zal (uiteindelijk) ook uitstromen richting betaald werk. Cliënten met een taalbe-lemmering krijgen taalcoaching en trajecten om de kans op uitstroom naar werk te bevorderen en daar-mee lastenbesparing te realiseren. 

Het is een landelijke tendens dat meer jongeren instromen in de Participatiewet. Dit geldt ook voor de Kempen. KempenPlus wil met een gerichte aanpak ervoor zorgen dat jongeren uitstromen richting onderwijs, werk of een combinatie van leren en werken. Het is van belang dat jongeren zo kort mogelijk aan de kant staan en blijven participeren in de maatschappij en liefst via betaald werk en/of terug naar het onderwijs om een startkwalificatie te behalen.

Op 1 juli 2023 is de Participatiewet gewijzigd, waarna ook de bestaande re-integratieverordening is aangepast en geactualiseerd. Kern van de wetswijziging is de uitbreiding van ondersteuningsmogelijkheden bij het realiseren van een geschikte werkplek. Cliënten en werkgevers kunnen aanspraak gaan maken op specifieke ondersteuning en begeleiding, bijv. in de vorm van jobcoaching, (vervoer) voorzieningen en werkplekaanpassingen. De verwachting is dat in 2025 cliënten en werkgevers meer gebruik gaan maken van de voorzieningen en hierdoor zullen de lasten voor re-integratie / participatie toenemen. 

In kader van de Wet inburgering moeten inburgeraars door middel van de Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) kennismaken met de Nederlandse arbeidsmarkt en werkcultuur. Daarnaast worden de vaardigheden en beroepskansen van de inburgeraar in beeld gebracht tijdens het participatiegedeelte van de MAP. De taalondersteuning en coaching tijdens de participatieactiviteiten worden via het Participatiebudget bekostigd.

Bijzondere bijstand
Collectieve ziektekostenverzekering (CZV)
Een tweetal aanbieders, CZ en VGZ, bieden de collectieve aanvullende zorgverzekering binnen de Kem-pen aan. Inwoners van de Kempen hebben momenteel uitgebreide keuze uit 6 pakketten. Eind 2024 is een promotieregeling in gezet. De CZV is toen ook onder de aandacht gebracht bij de werkleiders van de productie van het werkbedrijf KempenPlus. 

Op dit moment zijn er 176 deelnemers aan de collectieve zorgverzekering voor de gemeente Bladel. Dat zijn er minder dan gemeten over het jaar 2024. 

In het najaar van 2024 heeft er namelijk een heronderzoek m.b.t. deelname aan de CZV plaatsgevonden, uitgevoerd door het inlichtingenbureau. Aan de hand van deze heronderzoeken zijn vorig jaar collectieve zorgverzekeringen beëindigd, omdat niet meer aan de voorwaarden werd voldaan. Vandaar het verschil in aantallen deelnemers tussen vorig jaar (gemeten vóór september/oktober) en nu.

De onterechte deelname kwam voort uit het feit dat cliënten wijzigingen niet hadden doorgeven en de zorgverzekeraars wijzigingen niet doorgeven/ afmeldingen niet altijd correct hebben verwerkt. 

Bijzondere bijstand /leenbijstand 
Er zijn in 2025 tot nu toe twee aanvragen inrichtingskosten/ duurzame gebruiksgoederen/ woonkosten gedaan voor gemeente Bladel. 
De verklaring die hiervoor gegeven zou kunnen worden is dat er tot op heden minder statushouders zijn gevestigd dan voorgaande jaren en er dus minder aanvragen zijn gedaan. Daardoor vindt er een bij-raming plaats op bijzondere bijstand. 

Individuele inkomenstoeslag (IIT)
Geen wijzigingen/bijstellingen voor de IIT. 

De bedragen van de Individuele inkomenstoeslag zijn sinds 2015 niet geïndexeerd. De Individuele inkomenstoeslag bedraagt voor een alleenstaande € 375,-, voor een alleenstaande ouder € 500,- en voor een echtpaar (met of zonder kinderen) € 550,-. Deze bedragen zijn opgenomen in de Verordening participatiewet 2015, welke eind 2014 is vastgesteld. Er is geen indexatie opgenomen. Als we kijken naar de consumentenprijsindex zien we dat deze sinds 2015 met bijna 30% is gestegen8. Voor de bijstandsuitkeringen zien we dat deze met circa 38% zijn gestegen. 

Gelet hierop vinden we het belangrijk dat de bedragen van de Individuele inkomenstoeslag per 1 januari 2026 met 30% worden verhoogd. In 2025 wordt de Verordening participatiewet 2025 geactualiseerd. De aanpassing kan in deze actualisatie worden meegenomen. Deze wijziging wordt t.z.t. verwerkt in de bestuurs- en managementrapportages van KempenPlus. Daar waar nodig zal de begroting van gemeente Bladel daar later op worden bijgesteld. 

Leefgeld Oekraïners
Het Rijk heeft in het tweede kwartaal van 2022 een regeling ingevoerd om de ontheemden uit Oekraïne te voorzien van leefgeld tijdens hun verblijf in de gemeentelijke opvang Oekraïners (GOO) of particuliere opvang Oekraïners (POO). De regeling is sinds aanvang een aantal malen gewijzigd en er zijn verdere wijzigingen gepland om een bijdrage te vragen van de werkende Oekraïners. De regeling is geldig tot 4 maart 2026.

Door de onzekere geopolitieke omstandigheden in Oekraïne is het onmogelijk om een prognose te geven van de aantallen ontheemden die beroep gaan doen op de leefgeldregeling. Door de wijzigingen in de regeling van de afgelopen jaren en omdat meer ontheemden zijn gaan werken, neemt het aantal ontheemden die beroep doet op een leefgeldregeling steeds af. 

Bezuiniging | Effectueren bezuinigingen KempenPlus
Bij de vaststelling van de begroting 2025 werd een taakstelling geformuleerd van € 2 miljoen structureel. Daarvan werd ruim € 500.000 ingevuld in de eerste begrotingswijziging 2024. Om invulling te geven aan de resterende € 1,5 miljoen is KempenPlus in coproductie met gemeenten een proces gestart om maatregelen te bepalen waarmee de structurele verlaging van gemeentelijke bijdragen wordt behaald. Hier-voor is een opdeling in maatregelen gemaakt. De operationele maatregelen in de uitvoering van taken door KempenPlus zijn hier onderdeel van. Voor 2026 en verder wordt de taakstelling voor € 525.000,- ingevuld door operationele maatregelen. Daar komt een groei op netto-omzet bij van € 75.000,-. In totaal € 600.000,- vanaf 2026. Deze invulling is verwerkt in de ontwerpbegroting 2026. Het effectueren van de resterende bezuinigingsopgave van € 900.000,- leidt tot een geschat structureel voordeel van € 324.000,- voor Bladel. 

Regulier | Uitvoeringskosten GRSK: Maatschappelijke Dienstverlening
Op basis van de ontwerpbegroting 2026 en begrotingswijziging 2025 van de Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten (GRSK) stijgen de lasten vanaf 2025 voor het onderdeel Maatschappelijke dienstverlening. In de raadsvergadering van mei 2025 wordt raadsvoorstel R25.025 hierover voorgelegd aan de gemeenteraad. Het raadsvoorstel en bijbehorende stukken voorzien in een toelichting op de lastenstijging. 

Regulier | Programmakosten GRSK
Programmakosten zijn kosten van gemeenten die te herleiden zijn tot een client c.q. een inwoner van de gemeente. Hierna volgen belangrijkste ontwikkelingen en toelichtingen op de bijstellingen. De bijstellingen groter dan € 25.000,- worden nader toegelicht. 

Jeugdhulp
Algemene toelichting 
De stijgende kosten jeugdhulp worden verwerkt in de voorjaarsnota conform de vigerende afspraak om de cijfers van de afdeling Maatschappelijke Dienstverlening (GRSK) één op één te verwerken. We zien een toename van het aantal cliënten en een toename op de behandelduur. Mogelijke oorzaken hiervoor liggen in de algemene landelijk trend van het zwaarder worden van de hulpvraag, gekoppeld aan het gegeven dat de bijbehorende problematiek zich op steeds jongere leeftijd voordoet. De Jeugdwet blijft daarnaast een open-eind regeling. Daarbij geldt dat voor bepaalde minder voorkomende (en duurdere) zorgvormen, het gebruik hiervan door één jeugdige woonachtig in de gemeente tot een grote financiële mutatie kan leiden.  

Om beter zicht te krijgen op deze en mogelijke andere oorzaken wordt in Q2 2025 een verdiepende analyse uitgevoerd op de cijfers, die ons sturingsinformatie oplevert. De uitkomst hiervan kan, naast de rijksbekostiing vanuit de meicirculaire, leiden tot aanpassingen in de begroting 2026-2029.

Volgens afspraak heeft een deskundigencommissie de uitvoering van de Hervormingsagenda Jeugd getoetst, zowel inhoudelijk als financieel. Het stijgende jeugdzorggebruik- en de kosten kenmerken een landelijke trend. Volgens de commissie is doorgaan met de Hervormingsagenda noodzakelijk, maar moet deze verbreed worden naar andere domeinen. Juist daar liggen de oorzaken voor het sterk toegenomen beroep op jeugdhulp. Hiervoor is ruimte (en zijn middelen) nodig om te kunnen investeren. Op basis van het zwaarwegende advies ‘Groeipijn’ van 30 januari jl. van de deskundigencommissie Van Ark heeft het kabinet in de Voorjaarsnota 2025 geconcludeerd dat het meerjarig financieel kader van 2025 tot en met 2027 moet worden bijgesteld. De ingeboekte besparingen blijken niet realistisch omdat de kosten geste-gen zijn zonder dat gemeenten daarop hebben kunnen sturen. De ontwikkelingen met betrekking tot de inkomstenkant (algemene uitkering) zijn te vinden in het programma ‘Algemene dekkingsmiddelen’. 

Jeugdhulp Begeleiding
Het ligt niet in de lijn der verwachtingen dat de kosten voor Jeugdhulp Begeleiding de komende periode zullen afnemen. Vandaar dat de lasten van 2024 als uitgangspunt genomen zijn voor de begroting van 2025 met indexering op kosten (5,71%) en volume (5,2%). Eind dit jaar is er vaststelling van het meerjarig beleidskader. Mogelijk worden er in het uitvoeringsplan behorend bij het beleidskader gewijzigde keuzes gemaakt en/of is er duidelijkheid over landelijke wetswijzigingen die voor een aanpassing van de begroting volgen. Het is nu niet aannemelijk dat de lasten dalen, uitgangspositie is het huidige kostenniveau te handhaven.

Jeugdhulp Behandeling
Ook voor Jeugdzorg Behandeling geldt dat het niet in de lijn der verwachtingen ligt dat de kosten voor Jeugdzorg Behandeling de komende periode zullen afnemen. De lasten van 2024 zijn als uitgangspunt genomen voor de begroting van 2025 met indexering op kosten (5,71%) en volume (5,2%). Eind dit jaar is er vaststelling van het meerjarig beleidskader. Mogelijk worden er in het uitvoeringsplan behorend bij het beleidskader gewijzigde keuzes gemaakt en/of is er duidelijkheid over landelijke wetswijzigingen die voor een aanpassing van de begroting volgen. Het is nu niet aannemelijk dat de lasten dalen, uitgangspositie is het huidige kostenniveau te handhaven.

Jeugdhulp Dagbesteding
Voor de begroting van 2025 zijn de lasten van 2024 als uitgangspunt genomen met een indexering daarop, rekening houdend met een volumestijging (5,2%) en prijsindex (5,71%).

Jeugdhulp zonder verblijf overig
Op basis van de toegekende budgetten en de verzilveringsgraad wordt de begroting bijgeraamd. Voor gemeente Bladel is er een incidentele bijstelling van € 105.000,- op basis van de huidige beschikkingen. Er is bij het opstellen van de begroting rekening gehouden met individuele cliënten en een inschatting gemaakt van de looptijd van de beschikking en eventuele verlenging hiervan.

Pleegzorg
De begroting wordt structureel aangepast. Het betreft langdurige structurele pleegzorg en de begroting wordt aangepast op de huidige lasten. Het tarief per maand voor één client bedraagt € 1.600,-.

Gezinsgericht
De begroting wordt aangepast voor cliënten waarbij de beschikking eindigt in 2025, maar waarvan de verwachting is dat dit wordt verlengd. Hierdoor is de begroting structureel bijgeraamd. 

Jeugdhulp Crisis/LTA/GGZ verblijf
Er wordt rekening gehouden met een prijsindex van 5,71%. Het is vooraf lastig in te schatten hoeveel cliënten en hoe de duur van de trajecten voor deze Jeugdhulpvoorziening verloopt. Vanwege een aantal doorlopende beschikkingen tot eind 2025 wordt de begroting in 2025 incidenteel bijgeraamd. Op dit betreffende onderdeel vallen ook de lasten Spoedeisende zorg, beschikbaarheidsfinanciering en coördinatiekosten crisis. 

Jeugdbescherming
De begroting wordt structureel bijgeraamd. De tarieven zijn geïndexeerd met 4,91%, in overeenstemming met de richtlijn vanuit de VNG. De gemeente heeft te maken met een groei van het aantal cliënten die onder jeugdbescherming vallen waarbij de duur van enkele beschikkingen voor een langere periode geldt. Het betreft met name ondertoezichtstelling met een maandelijks bedrag ad. € 1.191,22 per client en voogdij (€ 918,06 per client per maand), wat over het algemeen langdurige trajecten zijn. 

WMO
Maatwerkvoorzieningen 
Met name op de onderdelen vervoers- en woonvoorzieningen zijn de volgende ontwikkelingen van invloed op de begroting; 
•    Toename voor eenmalige aanpassingen autovervoer, hierbij zijn bedragen boven de € 15.000,- geen uitzondering. 
•    Toename van het aantal woningaanpassingen zoals aanpassing aan de woning (bijvoorbeeld traplift, douchestoel of verbouwing van de woning) of een vervangende woonvoorziening (aan-gepaste woning). In het afgelopen jaar zien wij meer grote woningaanpassingen en een groei van het aantal geplaatste trapliften. 

Huishoudelijke hulp
Het aantal cliënten Hbh in Bladel stijgt met 7,5% t.o.v. 2023. De toename in Bladel is gekoppeld aan een iets hogere toename van de lopende voorzieningen (+6,1%) en kosten daarvan. 
De CAO VVT, verpleeghuizen, verzorgingshuizen en Thuiszorg is op dit moment nog niet vastgesteld (verwachting 1-4-2025), in de begroting houden we rekening met een 3,5 % index. Door de wijziging van de hoogte van een pgb-informeel, van het minimumloon naar de uurlonen uit de CAO VVT, stijgt ook de hoogte van deze pgb’s. 
Gezien de huidige trends (vergrijzing, langer thuis blijven wonen) en eerdere landelijke beleidsontwikkelingen (abonnementstarief) is het aannemelijk dat de vraag naar hulp bij het huishouden in 2025 verder zal toenemen. De begroting wordt hierop aangepast.

Begeleiding
De kosten voor begeleiding lopen in 2024 op ten opzichte van een daling in 2022 en 2023, hetgeen op basis van de CBS rapportages niet afwijkt van de landelijke trend. Er was in 2023 een afname van de kosten voor begeleiding/dagbesteding tot het niveau van 2020. Op basis hiervan en de bekostiging mid-dels P*Q is de begroting destijds fors afgeraamd. Echter is in 2024 een toename van de kosten te zien. 

Oorzaak van de toenemende kosten:
•    Vergrijzing: een groeiende oudere bevolking leidt tot een grotere behoefte aan begeleiding en dagbesteding.
•    Complexere zorgvragen: inwoners met meervoudige problematiek doen vaker een beroep op de Wmo, wat intensievere en duurdere vormen van ondersteuning vereist.
•    Beleidswijzigingen: de veranderingen in wet-regelgeving in de afgelopen jaren kunnen leiden tot een verschuiving van zorg naar de Wmo, wat de kosten voor gemeenten verhoogt. 
Het resultaat over 2024 komt niet overeen met de eerdere verwachting waardoor we nu de begroting aanpassen aan de resultaatontwikkeling 2024, beperkte groei en rekening houdend met een prijsindex van 3,5%.

Dagbesteding
In 2024 is begroting gehandhaafd met de gedachte aan een verschuiving tussen dagbesteding en begeleiding. Deze ontwikkeling is niet zichtbaar over geheel 2024. De lopende voorzieningen blijven gelijk en de kosten lopen op. De voorgestelde begroting is hierop bijgesteld. Het resultaat over 2024 komt niet overeen met de eerdere verwachting waardoor we nu de begroting aanpassen aan de resultaatontwikkeling 2024, beperkte groei en rekening houdend met een prijsindex van 3,5%.

Bezuiniging | Taakstelling GRSK
Voor de ontwerpbegroting 2025 is een zienswijze ingediend die verband houdt met het ‘ravijnjaar’. In rela-tie tot het ravijnjaar zijn binnen de organisatie van de gemeente Bladel reeds eventuele ombuigingsmaat-regelen ter overweging in een shortlist opgenomen. Eén van deze maatregelen luidt: “Bij de GRSK betekent dit dat allereerst duidelijke bestuurlijke signalen over door te voeren ombuigingen moeten worden afgegeven.” Hierbij is een initiële bezuinigingsmaatregel opgenomen van € 200.000,- voor de jaren 2026 tot en met 2029. In raadsvoorstel R25.025 doet het college een voorstel aan de raad om middels een zienswijze de GRSK op te roepen om structureel € 200.000,- aan extra besparingen (te verdelen over zowel bedrijfsvoeringskosten als programmakosten) voor de gemeente Bladel te zoeken.

Regulier | Gemeenschapshuis aan de Markt
Op basis van de rekeningcijfers 2024 en de cijfers voor Q1/Q2 2025 worden de budgetten voor energie, onderhoud, huur parkeerplaatsen en overige exploitatiekosten structureel verhoogd. In 2025 is sprake van extra advies- en projectkosten en de extra kosten voor de opening van het gebouw.

Regulier | Verkoop Kloostertuin
In het dekkingsplan behorende bij de realisatie van MFA Hart van Hapert is rekening gehouden met een verkoopopbrengst voor het pand Kloostertuin Hapert. Het pand is in 2025 verkocht voor € 125.000,-. Het bedrag wordt (via de algemene reserve) toegevoegd aan de dekkingsreserve kapitaallasten investeringen (zie toelichting Reserves).

Regulier | Verhuizing De Goei Plak Bladel
Vanwege de verhuizing van De Goei Plak Bladel naar BRUIS ontstaat een voordeel als gevolg van vrijvallende huur per 1-1-2025. 

Regulier | Voortzetten preventief jongerenwerk
Voor het voortzetten preventief jongerenwerk in Bladel wordt een structureel bedrag opgenomen vanaf 2026. De lasten worden verdeeld over de programma’s veiligheid, sociaal domein en volkshuisvesting. De lasten worden gedeeltelijk gedekt door de inzet van beschikbare formatieruimte. 

Regulier | STORM
Het programma ‘STORM’ wordt verlengd tot en met schooljaar 2027-2028 ten behoeve van het verster-ken van de mentale gezondheid van jeugdigen in de gemeente Bladel. Vanaf 2027 is het onduidelijk of de lasten van € 23.000 voor 2027 en € 11.500 voor 2028 nog gedekt kunnen worden door rijksmiddelen, waardoor er vanuit gegaan wordt dat deze lasten tot een nadeel zullen leiden.

Regulier | MFA d'n Anloop: aandeel VVE
Voor het aandeel van de gemeente in de Vereniging van Eigenaren (VVE) is de gemeente een jaarlijkse bijdrage van circa € 14.000,- verschuldigd. Deze bijdrage was tot op heden nog niet structureel opgeno-men in de meerjarenbegroting. 

Meerjarenbeleidskader Jeugd de Kempen 2026 – 2029 (MJBK)
In het MJBK  beschrijven de vier Kempengemeenten hoe zij uitvoering geven aan de Jeugdwet en hoe het jeugdbeleid eruit ziet.  Momenteel loopt het proces naar totstandkoming van het nieuwe MJBK Jeugd de Kempen welke per 2026 in werking treedt na besluitvorming in de gemeenteraad. Bestaande (landelijke) ontwikkelingen zoals de Hervormingsagenda jeugd en het rapport ‘Groeipijn’, veranderopgaven en de evaluatie van het huidige MJBK vormen de context en zijn leidend voor het nieuwe MJBK Jeugd 2026-2029. De beweging die we moeten maken is onder andere het nog meer inzetten op het versterken van de sociale basis en preventief werken/normaliseren als stevig fundament, integrale samenwerking in het sociale domein voor het hele gezin, inclusief het medisch domein, onderwijs, wonen en bestaanszekerheid. Het waarborgen van de veiligheid voor het hele gezin en zorgen voor de goede verbinding tussen formele en informele zorg zijn prioriteiten. 

Op dit moment is het nieuwe MJBK jeugd 2026-2029 nog in concept, deze zal eind 2025 de besluitvormingsprocedure doorlopen. In de tussenliggende periode werken we aan het uitvoeringsplan en het financieel kader. Het financieel kader is noodzakelijk om uitvoering te geven aan de doelstellingen uit het nieuwe MJBK Jeugd 2026-2029, o.a. voor de inrichting van een ‘stevig lokaal team’ en om aan de slag te gaan met de gemeentelijke opgaven voortvloeiend uit de Hervormingsagenda jeugd. Op dit moment kunnen we daar nog geen concrete financiële consequenties aan koppelen. 

Kadernota ‘Geldzorgen in de Kempen’
Eind december 2024 is de kadernota ‘Geldzorgen in de Kempen’ 2025-2028 vastgesteld door de gemeenteraad. In dit beleidskader zijn schuldhulpverlening en minimabeleid beiden ondergebracht. De uitvoering hiervan is ondergebracht bij zowel de afdeling Maatschappelijke Dienstverlening van de Samenwerking Kempengemeenten en KempenPlus. 

In deze kadernota zijn een viertal speerpunten opgenomen: preventie en vroegsignalering, bekendheid met ondersteuningsmogelijkheden en vergroten van het bereik, laagdrempelige toegang en eenvoud en verstevigen onderlinge samenwerking. Voor schuldhulpverlening geldt dat de komende jaren het landelijke actieplan Basisdienstverlening Schuldhulpverlening leidend is als het gaat om de ontwikkelingen en de uitvoering van de dienstverlening. Het actieplan Basisdienstverlening geeft de komende jaren handvaten als het gaat om de inrichting en de kwaliteit van de dienstverlening. 

Voor het onderdeel schuldhulpverlening zijn doelstellingen geformuleerd. Ook is onder ieder speerpunt een overkoepelende doelstelling geformuleerd en daaraan gekoppeld diverse acties. Deze acties leiden er toe dat we inwoners met geldzorgen in een eerder stadium bereiken en dat zij gebruik maken van het beschikbare ondersteuningsaanbod. Om dit meetbaar te maken zijn een aantal indicatoren geformuleerd, waarbij het huidige bereik (of aantal) is afgezet tegen het geformuleerde ambitieniveau. Het gaat dan onder andere over de: gemiddelde schuldhoogte bij aanvang schuldregeling, toename in het gebruik van minimaregelingen en toename in bereik van schuldhulpverlening. 

Met vaststelling van de Kadernota Geldzorgen is ook de motie aangenomen door de gemeenteraad om de financiële consequenties van de Kadernota halfjaarlijks te monitoren en de raad hierover te informeren. In de Perspectiefnota en najaarsnota volgen de financiële mutaties op de programmakosten GRSK en KempenPlus. Bij het inzetten op vergroten van het bereik is de verwachting (en ambitie zoals geformuleerd voor het jaar 2028) dat de programmakosten voor de diverse minimaregelingen toenemen. We stellen daarom voor een inhoudelijke toelichting toe te voegen aan de financiële mutaties in deze P&C documenten van gemeente Bladel en zo de koppeling te maken met het verzoek zoals opgenomen in de motie. We richten ons daarmee specifiek op de financiële mutaties die betrekking hebben op de programma-kosten GRSK en KempenPlus. Mutaties op de bedrijfsvoeringskosten worden opgenomen in het onderdeel ‘bijstelling budgetten’. 

De GRSK heeft, ten behoeve van de ‘uitvoering Kadernota Geldzorgen’, hiervoor alvast een bedrag geraamd van in totaal € 100k voor de vier Kempengemeenten. Dit bedrag is onder andere opgenomen ten behoeve van vervolg van de pilot vroegsignalering huisbezoeken en voor mogelijke uitbreiding van bedrijfsvoeringskosten (capaciteit) als gevolg van een toename in het aantal aanvragen. Mogelijk, omdat de verschillende plannen nog niet concreet genoeg zijn om hier nu al concrete financiële gevolgen voor de bedrijfsvoeringskosten van in beeld te kunnen brengen. Gelet hierop is afgesproken dat deze plannen t.z.t. worden uitgewerkt en ter goedkeuring worden voorgelegd aan het bevoegde bestuursorgaan.

.en tijde van het opstellen van de Perspectiefnota wordt er gewerkt aan het opstellen van het uitvoeringsplan dat volgt op de kadernota Geldzorgen. Hierin zijn de diverse acties, gekoppeld aan een tijdspad, opgenomen. Dit betreft een tijdspad over de gehele looptijd van de kadernota Geldzorgen. We zetten allereerst in op het vereenvoudigd aanvragen van diverse minimaregelingen en vervolgens op het vergroten van het bereik. De effecten hiervan zijn op dit moment nog niet zichtbaar terug te zien in de mutaties op de programmakosten. 

Voor schuldhulpverlening (en sociaal raadsliedenwerk) geldt dat een toename in het bereik niet terug te zien is in de programmakosten, nu het hier enkel bedrijfsvoeringskosten betreft (met uitzondering van duurdere schuldhulpverleningstrajecten voor ondernemers waar externe kennis en expertise voor ingeschakeld dient te worden). Voor schuldhulpverlening willen we daarom dat het aantal aanmeldingen met een verzoek om informatie, advies of een hulpvraag met betrekking tot hun financiën toeneemt. Daarnaast hebben we geformuleerd dat we willen dat de gemiddelde schuldhoogte bij aanvang schuldregeling afneemt. Hierbij maken we wel de kanttekening dat gelet op het relatief kleine aantal schuldregelingen een uitschieter naar boven of naar beneden de hoogte van de gemiddelde schuldhoogte behoorlijk kan beïnvloeden en daarmee kan zorgen voor afwijkingen. Dit betreft echter geen informatie die terug te vinden is in de financiële mutaties zoals opgenomen in de Perspectiefnota en Najaarsnota. Dit betreft doorgaans wel informatie die wordt toegelicht in de jaarlijkse raadsinformatiebijeenkomst verzorgd door de afdeling Maatschappelijke Dienstverlening van de GRSK. We verkennen of we ook nog op een separate wijze de raad kunnen informeren over de informatie die gepaard gaat met deze gegevens inzake Schuldhulpverlening. 

• Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning 2022-2025
• Verordening Participatiewet 2015 gemeente Bladel
• Beleidsnotitie Social Return Zuidoost-Brabant 2022
• Beleid Maatschappelijk Verantwoord Inkopen gemeente Bladel
• Beleidsregels Studietoeslag gemeente Bladel 2022
• Nadere regels en beleidsregels Re-integratie Participatiewet, IOAW en IOAZ 2024
• Verordening maatschappelijke ondersteuning Gemeente Bladel 2024
• Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning Gemeente Bladel 2024
• Beleidsregels inzake actieve openbaarmaking van rapporten van bevindingen Wmo-toezicht
• Mantelzorgbeleid gemeente Bladel 2019-2020
• Beleidsregels bijzondere bijstand Bladel 2024
• Beleidsregels Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) Bladel
• Kadernota 'Geldzorgen in de Kempen 2025-2028’
• Verordening beslistermijn schuldhulpverlening gemeente Bladel 2021
• Beleidsregels tegemoetkoming kinderopvang SMI 2022
• Beleidsregels schuldhulpverlening
• Meerjarenbeleidskader Jeugdhulp in de Kempen 2020-2026
• Verordening jeugdhulp 2022
• Beleidsnotitie Kempenbranie 2022
• Nadere regels persoonsgebonden budget Jeugdhulp gemeente Bladel 
• Vrijwilligersbeleid 2019+
• Verordening Participatieregeling 18+ Bladel 2025
• Verordening inburgering gemeente Bladel

Na de hiervoor genoemde (doorlopende) activiteiten volgt in onderstaand overzicht “Wat het mag kosten?”