1. Inleiding

Hierbij bieden wij u de najaarsnota 2023 aan. Zoals in de "Financiële verordening gemeente Bladel 2023" is opgenomen, wordt de gemeenteraad twee keer per jaar middels de perspectiefnota en de najaarsnota geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot afwijkingen op beleid, op de middelen en bedrijfsvoeringsaspecten, met een voorstel tot bijsturing en wijziging van de begrotingen 2023 en 2024. Door middel van deze rapportage worden bijstellingen van budgetten en investeringskredieten aan u voorgesteld. Het betreffen mutaties die voortvloeien uit besluiten van het college of de raad die in de periode juli 2023 tot en met september 2023 zijn genomen. Daarnaast is van enkele budgetten al duidelijk dat het begrote bedrag niet aansluit bij de verwachte kosten of opbrengsten. 
Het college spreekt in deze najaarsnota een verwachting uit over het jaarrekeningresultaat. Dat is gebaseerd op zowel de gerealiseerde ontwikkelingen gedurende de eerste negen maanden van 2023, als ook op de verwachtingen voor de resterende maanden. De financiële wijzigingen zijn per programma toegelicht. 

De najaarsnota is te benaderen via https://bladel.begrotingsapp.nl/. Wij hebben ervoor gekozen de najaarsnota vooral te richten op de financiële ontwikkelingen en in mindere mate op de beleidsmatige ontwikkelingen binnen de programma's en paragrafen.

De gemeente heeft een goede financiële startpositie, met dien verstande dat we vanaf 2026 en verder te maken hebben met structureel te weinig geld van het Rijk voor de uitvoering van de gemeentelijke taken. Startpunt voor de najaarsnota 2023 is het financieel meerjarenperspectief volgend uit de ontwerpbegroting 2024, aangevuld met de mutaties uit de 1e begrotingswijziging 2024 (dit is inclusief de financiële gevolgen van de septembercirculaire 2023). Na de 6e begrotingswijziging 2023 was er voor 2023 (exclusief meicirculaire) een begrotingsoverschot voorzien van € 1.657.000,-. In meerjarig perspectief bezien sluit de meerjarenraming met een tekort van € 68.000,- in 2027, waarvan een structureel tekort van € 183.000,- en een incidenteel overschot van € 115.000,-.

In het meerjarenprogramma is de voorziene verbreding van het recreatieve fietspad Cartierheide doorgeschoven naar 2024. Daarnaast worden een beperkt aantal aanvullende kredieten voorgesteld. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de betreffende hoofdtaakvelden.

Deze najaarsnota geeft, gezien het tijdstip van totstandkoming, globaal een indicatie van de verwachte uitkomst bij de jaarstukken 2023. De afwijkingen op de ramingen worden bij de verschillende programma's nader toegelicht. De geprognosticeerde autonome afwijkingen in het dienstjaar 2023 zijn zowel incidenteel als structureel van aard.  De belangrijkste structurele oorzaken zijn:

De belangrijkste incidentele oorzaken zijn:

Ook hebben we (delen van) budgetten, waarvan nu al duidelijk zal zijn dat ze in 2023 niet of niet volledig tot uitgaven zullen leiden, vrij laten vallen in 2023.  De autonome mee- en tegenvallers (inclusief mei- en septembercirculaire voor 2023) hebben dan pro saldo het volgende effect op het meerjarenperspectief:

Gezien het tijdstip van de najaarsnota kan globaal een indicatie gegeven worden van de verwachte uitkomst bij de jaarstukken 2023 en die bedraagt € 1.329.000,- positief. Voor de goede orde tekenen we hierbij aan dat de verwachte uitkomst voor 2023 tot stand is gekomen op basis van inschattingen en uitgangspunten naar de inzichten per eind september 2023, hetgeen betekent dat het werkelijke jaarresultaat mogelijk nog afwijkingen zal vertonen. Bij de jaarrekening 2023 zal verdere analyse plaatsvinden. Uiteraard zullen zich tot het opmaken van de jaarstukken 2023 nog ontwikkelingen voordoen, die een negatief of positief effect kunnen hebben op het hier gepresenteerde resultaat. Dit leidt bij het opmaken van de jaarstukken uiteraard nog tot aanvullende afwijkingen. In meerjarig perspectief bezien, sluit de meerjarenraming met een structureel tekort van € 78.000,-.

De mutaties leiden tot het volgende meerjarenperspectief:

In deze najaarsnota zijn ten aanzien van de budgetten de belangrijkste (dreigende) tekorten of overschotten op jaarbasis 2023 geanalyseerd. Overige afwijkingen zijn op dit moment buiten beschouwing gelaten en komen bij de jaarstukken aan de orde. Er is derhalve nog sprake van onzekerheden die bij de jaarstukken uiteraard nog leiden tot aanvullende afwijkingen.

Het begrotingsresultaat 2023 is verslechterd. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn hiervoor in een tabel weergegeven, waarvan een hogere algemene uitkering, hogere kosten uitbetaling energietoeslag 2023 en hogere bedrijfsvoeringskosten in combinatie met lagere opbrengsten omgevingsvergunningen zondermeer de belangrijkste oorzaken zijn. Ten opzichte van de prognose in de ontwerpbegroting 2024 (inclusief de doorwerking van de financiële gevolgen van de septembercirculaire 2023) verbetert ons financieel meerjarenperspectief vanaf 2025 en verder als gevolg van de structurele doorwerkingen van een aantal meevallers. Ons weerstandsvermogen is overigens meer dan voldoende om onze risico's op te kunnen vangen. Kortom: Bladel is een financieel gezonde gemeente.

In het raadsvoorstel behorende de vaststelling van de begroting 2024 hebben we aangegeven dat het kabinet vanaf 2027 een andere bekostigingssystematiek gaat invoeren. De nieuwe financieringssystematiek moet niet wachten tot 2026 maar direct bij de start van het nieuwe kabinet worden ingevoerd. Daarbij moeten de gemeenten voldoende geld krijgen om hun taken goed uit te kunnen voeren. Dat schrijft de Raad van State in zijn advies op de Miljoenennota:
“Nu er een voortijdig einde is gekomen aan het kabinet Rutte-IV, adviseert de Raad van State de instelling van de nieuwe financieringssystematiek voor de gemeenten te vervroegen naar het moment van de start van een nieuw kabinet. Op dat moment moet ook duidelijkheid worden geboden over de oploop van de opschalingskorting die tot en met 2025 is geschrapt, maar vanaf 2026 voor € 675 miljoen (waarvan voor Bladel ca € 700.000,-) in de (Rijks)begroting staat. Het behoeft geen betoog dat een nieuwe systematiek die meer stabiliteit, rust en duidelijkheid voor de financiën van de gemeenten beoogt te bereiken, hier alleen in slaagt als niet louter de systematiek maar ook het budgettaire niveau voor de gemeenten toereikend is. Alleen dan draagt een betere financiële systematiek ook bij aan betere bestuurlijke verhoudingen.”

Het eventueel vervroegd invoeren van de nieuwe financieringssystematiek heeft echter budgettaire consequenties en is daarom aan een volgend kabinet om hier een besluit over te nemen. Wij verwachten dat in het voorjaar 2024 hierover meer duidelijkheid komt en wat de definitieve financiële gevolgen zullen worden voor onze gemeente.

Ons college wil ook naar de toekomst toe vanuit een stabiel financieel kader, zoals dat nu voorligt, blijven opereren. Uw raad wordt gevraagd deze financiële stabiliteit mee vorm te geven. Wij verwachten dat u met deze nota verdere invulling kunt geven aan uw controlerende en kaderstellende rol.

Burgemeester en wethouders van Bladel
de secretaris,                           de burgemeester,
Th.M.M. Hoex                          M.A.G. v.an den Bosch