De raad stelt via de begroting de kaders vast voor het komende jaar. In de voorliggende begroting is dat het jaar 2025. De begroting 2025 is een uitwerking van de door u in juni vastgesteld perspectief-nota. De begroting is niet louter een financieel document, maar bevat ook het te voeren beleid. De gemeente kent heel veel verschillende taken en ambities. Voor 2025 zien we een aantal belangrijke thema’s en actualiteiten die we hieronder toelichten.
Schaalsprong
Er blijft de komende periode een grote behoefte aan woningen. In de vergadering van 22 december 2022 heeft uw raad een keuze gemaakt over de hoeveelheid woningen die we in de gemeente nog willen realiseren, op welke wijze we dit willen doen en waar. Daarnaast is de kwaliteit van deze woningbouwopgave in relatie tot de doelgroepen belangrijk. Ten opzichte van onze omgeving en in het bijzonder de groei van Brainport zien we in de gemeente Bladel voldoende ruimte voor groei met instroom van buitenaf. Het richtgetal voor het aantal woningen in 2040 is 2.900 woningen (ca. 1.800 woningen extra t.o.v. harde en zachte plancapaciteit). We gaan daarbij uit van een ontwikkelscenario van inbreiden en uitbreiden en we vinden dat de verdeling van het woningbouwprogramma niet evenredig plaats hoeft te vinden en bij geen van de kernen op voorhand het overgrote deel van het programma moet landen. We laten de lokale behoefte per kern en concrete plannen bepalend zijn voor de verdeling.
Financiële onzekerheid en structurele tekorten vanaf 2026
Gemeenten hebben al een aantal jaren te maken met onzekerheid over de financiële vooruitzichten voor de komende jaren. De gemeenten zijn voor een belangrijk deel afhankelijk van de uitkeringen vanuit het Rijk. Vanaf 2026, het zogenoemde ravijnjaar, ontvangen de gemeenten fors minder geld vanuit het Rijk. Ook in Bladel zijn de teruglopende inkomsten vanuit het Rijk duidelijk terug te zien in de meerjarenraming.
De veranderingen vanaf 2026 zullen een impact hebben op de financiële slagkracht van gemeenten. De lijst met maatschappelijke opgaven is groot. Denk daarbij aan het grote tekort aan betaalbare woningen, de noodzakelijke klimaatopgave en energietransitie, het versterken van bestaanszekerheid van mensen, de jeugdzorg, onderwijs en de opgave in het landelijk gebied. Als gemeente willen wij blijven werken aan de vooruitgang van onze gemeente. Een belangrijke voorwaarde hierbij is een juiste balans tussen taken en middelen.
De VNG is van mening dat taken en middelen niet meer in balans zijn. De VNG spant zich dan ook maximaal in om deze balans alsnog te bewerkstelligen. Het nieuwe kabinet zal met de VNG is gesprek moeten blijven. Op dit moment is de financiële toekomst voor gemeenten een ongewis. De korting blijft staan en daar zal de komende periode over besloten moeten worden. Als het nieuwe kabinet vasthoudt aan de hiervoor genoemde ingeboekte korting, zal bezien moeten worden welke taken nog op welke wijze binnen de beschikbare middelen kunnen worden uitgevoerd.
Bij de septembercirculaire 2024, die naar verwachting verschijnt op Prinsjesdag (17 september), worden we opnieuw geïnformeerd over de hoogte van de algemene uitkering. We hopen dan meer zekerheid te krijgen over de financiële situatie vanaf 2026.
Indien het financieel meerjarenperspectief voor Bladel de komende maanden niet verbeterd, zal de raad samen met het college, bij de perspectiefnota 2025 een pakket van ombuigingsvoorstellen moeten vaststellen om weer te komen tot een evenwichtige balans binnen de financiële mogelijkheden, taken en ambities. We zullen er dan niet aan ontkomen om bezuiniging in gang te gaan zetten. Vanzelfsprekend hopen wij niet dat het zover komt. De inzet van de reserves is één van de mogelijkheden om het meerjarenperspectief te verbeteren. De meerjarenraming zoals nu opgenomen in de begroting, is een reële weergave van het meerjarenperspectief, zonder ‘extra’ inzet van de algemene reserve. Hierdoor blijft de ingeboekte korting van het Rijk duidelijk zichtbaar.
Meer aandacht sociaal domein
Bij de behandeling van de perspectiefnota 2023 heeft de raad een motie aangenomen waarbij het college wordt verzocht meer aandacht te hebben voor het sociaal domein in de P&C-documenten. Bij de begroting 2024 is hier, zo goed als mogelijk, direct invulling aan gegeven. In de voorliggende begroting wordt, als antwoord op de aangenomen motie, meer aandacht besteed aan het programma sociaal domein.
Monitor majeure projecten
Op 27 juni 2024 heeft de raad besloten om een financiële monitor met maximaal vijf lopende majeure projecten op te nemen in de P&C-stukken, met ingang van de programmabegroting 2025. De raad heeft besloten om te starten met de projecten Egyptische Poort, Gemeenschapshuis aan de Markt en Herinrichting N284. Middels de paragraaf ‘Majeure projecten’ in deze begroting geeft het college invulling aan het raadsbesluit van 27 juni jl. Op deze wijze kunnen langlopende projecten door de raad worden gemonitord.
Doorontwikkeling P&C-documenten
In een eerder stadium heeft de gemeenteraad van Bladel de behoefte uitgesproken over diverse wensen en aanvullingen in de P&C-documenten. Hierbij kan gedacht worden aan het vergroten van de sturingsmogelijkheden en het verbeteren van de leesbaarheid van de P&C-documenten. De toevoeging van de monitor majeure projecten in de voorliggende begroting draagt ook bij aan deze doorontwikkeling. Door invulling te geven aan de behoefte van de raad worden de P&C-documenten van de gemeente Bladel op dit moment dus doorontwikkeld. Dit is een proces dat niet in één keer zichtbaar zal zijn, maar procesmatig wordt verdeeld over de komende jaren. De komende jaren zullen de P&C-documenten dus ontwikkelen om met name de sturingsmogelijkheden van de raad en de leesbaarheid van de stukken te vergroten. Momenteel wordt concreet gewerkt aan de behoefte om de sturingsmogelijkheden te vergroten.