Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In de paragrafen worden onderwerpen die versnipperd in de begroting staan bij elkaar in beeld gebracht. Het gaat met name om de beleidslijnen voor beheersmatige aspecten, die grote financiële gevolgen kunnen hebben voor het realiseren van de (hoofd)taakvelden. Zij geven een horizontale dwarsdoorsnede van de begroting. De paragrafen zijn bedoeld om extra informatie te geven voor de beoordeling van de financiële positie op de korte en lange(re) termijn.

De doelstelling van de paragraaf weerstandsvermogen is een zodanig inzicht te verschaffen dat op een verantwoorde wijze de hoogte van het vrij aanwendbare vermogen kan worden bepaald. Het weerstandsvermogen is het vermogen om niet-structurele financiële risico’s op te kunnen vangen teneinde zijn taken te kunnen voortzetten. Anders gezegd: beschikt de gemeente over het vermogen om financiële tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat het beleid behoeft te worden aangepast. Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van de gemeente Bladel voor het begrotingsjaar, maar ook voor de meerjarenraming.

Om een juist beeld van de financiële positie van de gemeente te verkrijgen is het noodzakelijk dat het ook helder is met welke risico’s de gemeente nog kan worden geconfronteerd. Het gaat hierbij om mogelijke uitgaven c.q. inkomsten waarvan de hoogte op voorhand niet kan worden vastgesteld. Voor zover risico’s wel financieel vertaald kunnen worden, zullen daarvoor bedragen van het eigen vermogen dienen te worden afgezonderd. Waar mogelijk zijn voor potentiële risico’s al voorzieningen getroffen. Deze blijven hier dan ook verder onvermeld.

Primair dienen risico’s uiteraard zoveel mogelijk te worden beperkt of te worden voorkomen door zorgvuldigheid van procedures. Het is van belang om periodiek een zo breed mogelijke analyse van de risico's te maken welke de financiële zelfstandigheid van de gemeente in gevaar kunnen brengen. Onder risico wordt in dit verband verstaan ‘een niet door de gemeente te beïnvloeden gebeurtenis, onvoorspelbaar en onafwendbaar indien deze zich voordoet, met veelal financiële of materiële gevolgen die niet specifiek af te dekken zijn’.

De financiële risico’s worden per beleidsveld nader toegelicht. Voor elk risico is een inschatting gemaakt van de kans dat de aangegeven gebeurtenis zou kunnen optreden. Hierbij worden drie categorieën onderscheiden, namelijk ‘laag’, ‘midden’ en ‘hoog’. Gesproken wordt van een ‘laag’ risicoprofiel indien de kans gemiddeld voor 25% zou kunnen optreden. Een ‘midden’ risicoprofiel beweegt zich op 50% en een ‘hoog’ risicoprofiel op gemiddeld 75%. Anders gezegd, een kwalificatie met ‘hoog’ impliceert dat het al bijna noodzakelijk is om voor dat risico een voorziening te treffen. Vervolgens is een financiële indicatie opgenomen van de omvang van het risico door de kans te vermenigvuldigen met het gemiddelde effect en is aangegeven of het risico van incidentele dan wel structurele aard is.

In onderstaande tabel is een financiële indicatie opgenomen van de omvang van het risico door de kans te vermenigvuldigen met het gemiddelde effect en is aangegeven of het risico van incidentele dan wel structurele aard is. Er zijn ten opzichte van de bij de jaarstukken 2023 gemelde risico´s geen afwijkingen.

nr.	omschrijving	geraamde	kans			gemiddeld	kans x effect	kans x effect
		omvang *				effect	incidenteel	structureel
	(bedragen x € 1.000,-)		25%	50%	75%	(c : 2)	(d,e of f x g)	(d,e of f x g)
(a)	(b)	(c)	(d)	(e)	(f)	(g)	(h)	(i)
Ondergrens risico’s obv jaarstukken 2023		320
Bovengrens risico’s obv jaarstukken 2023		790
Totaal gemiddelde risico’s						555
Totaal na rekening 2023 na kansberekening							213	pm
Mutaties perspectiefnota 2024
Ondergrens risico’s		320
Bovengrens risico’s		790
Totaal gemiddelde risico’s						555
Totaal na perspectiefnota 2024 na kansberekening							213	pm

De ratio weerstandsvermogen c.q. algemene reserve wordt uitgedrukt als de verhouding tussen de algemene reserve en het gemiddelde van de geïnventariseerde risico’s. De gewenste omvang van het weerstandsvermogen wordt bepaald op klasse C (voldoende).

De ratio weerstandsvermogen (c.q. de algemene reserve) wordt ten opzichte van de prognose in de begroting voor 2024 (inclusief resultaatbestemming jaarrekening 2023) bijgesteld. De omvang van het weerstandsvermogen is gedurende de gehele planperiode meer dan voldoende om hiermee onze risico's op te kunnen vangen. 

Ten aanzien van de geraamde stand van de algemene reserve willen wij - met nadruk- niet onvermeld laten dat het vooralsnog geprognosticeerde resultaten betreft. Daadwerkelijke bestedingsvoorstellen dienen steeds beoordeeld te worden aan de werkelijke gerealiseerde resultaten. In de vastgestelde nota’s weerstandsvermogen en risicomanagement en reserves en voorzieningen is bepaald dat bestedingsvoorstellen ten laste van de algemene reserve slechts zijn aan te bevelen, wanneer er middelen resteren boven de omvang van de risicoprofielen.

Het meerjarig geprognosticeerde verloop van de algemene reserve kan, rekening houdende met de geraamde mutaties, als volgt weergegeven worden:

(bedragen x € 1.000,-)	begroting 2024	begroting 2025	begroting 2026	begroting 2027	begroting 2028
a. totaal noodzakelijke omvang (weerstandsvermogen)	777	777	777	777	777
b. geïnventariseerde risico's (gemiddeld)	555	555	555	555	555
c. stand algemene reserve begin van het jaar	14.255	20.388	18.266	16.878	15.657
d. stand algemene reserve eind van het jaar	20.388	18.266	16.878	15.657	12.461
e. algemene reserve (vrije ruimte eind van het jaar): d - a	19.611	17.489	16.101	14.880	11.684
f. ratio algemene reserve eind van het jaar d / a	26,24	23,51	21,72	20,15	16,04
g. betekenis	uitstekend	uitstekend	uitstekend	uitstekend	uitstekend