4.7 Sociaal domein

Omschrijving (toelichting)

Iedereen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, fysieke of economische situatie, neemt als volwaardig lid deel aan de samenleving. Aan mensen voor wie zelfredzaamheid en meedoen niet vanzelfsprekend is, wordt ondersteuning geboden.

Als gemeente dragen we hier onder meer aan bij door uitvoering van de Participatiewet, Wmo en Jeugdwet. Daarbij werken we samen met onder andere (vrijwilligers-)organisaties in het sociaal domein, de jeugdcoach en ouderenconsulent.

Realisatie inspiratiepunt Bladel
In 2020 hebben de gemeente Bladel en de gemeente Eersel een financiële bijdrage van € 300.000,- ontvangen vanuit de Regio Deal Brainport Eindhoven voor het project Cartierheide. Begin 2025 is met Brainport Eindhoven besproken dat het traject rondom de Cartierheide moeizaam verloopt en dat het risico ontstond om de toegezegde financiële bijdrage kwijt te raken. Op dat moment is de mogelijkheid geboden om nieuwe projecten aan te dragen om zo alsnog gebruik te maken van de bijdrage. Voor de gemeente Bladel is het inspiratiepunt Visit Bladel in Bruis aangedragen en goedgekeurd. Deze subsidie is op dit moment nog niet geraamd in het krediet. Voor de gemeente Eersel is ook een nieuw project aangedragen. Over 2024/2025 zijn hierop € 152.000,- aan kosten gedeclareerd waarvan € 135.000,- voor de gemeente Bladel.

Toelichting bijstelling budgetten

Actualisatie salarissen/doorbelasting/inhuur
De salariskosten en de doorbelasting daarvan zijn geactualiseerd. De actualisatie leidt tot een lagere doorbelasting van salariskosten naar het programma 'Bestuur en ondersteuning'. 

Uitvoeringskosten GRSK
De totale uitvoeringskosten 2025 GRSK vallen voorlopig € 74.000,- lager uit.

Inkomensregelingen (programmakosten KempenPlus)

Bijzondere bijstand
De 2e Marap laat een daling in de uitgaven zien van € 20.000,- structureel voor bijzondere bijstand. Deze ontwikkeling hangt samen met een aantal inhoudelijke trends en het wegvallen van tijdelijke regelingen.

Zo kon de eenmalige energietoeslag 2023 tot halverwege 2024 nog worden aangevraagd. In 2025 is deze regeling niet meer van kracht. Dit heeft vanzelfsprekend invloed op het totaal aan verstrekte ondersteuning.

Daarnaast is het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand 2025 op specifieke posten lager dan in 2024. Het gaat hierbij onder andere om bewindvoeringskosten, reiskosten, medische kosten en kinderopvangkosten. Deze afname lijkt niet het gevolg van beleidswijzigingen of aangescherpte criteria, maar eerder van een natuurlijke terugloop in het aantal verzoeken.

De beleidsregels voor bijzondere bijstand zijn vastgesteld in 2024. In de uitvoering zijn vervolgens enkele praktische aandachtspunten aan het licht gekomen, die niet overal aansloten op de praktijk. Deze zijn inmiddels verzameld en worden meegenomen en in 2026 gepubliceerd. Met deze aanpassing beogen we een nog betere aansluiting tussen beleid en uitvoering.

Collectieve ziektekostenverzekering
In 2024 hebben er heronderzoeken plaatsgevonden voor de collectieve ziektekostenverzekering. Deze regeling maakt onderdeel uit van de beleidsregels bijzondere bijstand. Deze heronderzoeken zijn voor het eerst sinds lange tijd uitgevoerd, waardoor een aantal inwoners onterecht een premievergoeding heeft ontvangen. Sindsdien vinden deze her-controles structureel plaats.

Wanneer iemand gedurende het jaar niet meer aan de voorwaarden voldoet, wordt er een brief gestuurd om dit mee te delen. De inwoner blijft echter collectief verzekerd met premievergoeding tot het einde van het kalenderjaar. Het verschil verklaart het feit dat de kosten voor de gemeentelijke premie vanaf 2025 structureel € 16.000,- lager geraamd worden.

In het najaar van 2025 zullen er weer volop promotie acties worden uitgezet om de collectieve (aanvullende) zorgverzekeringen onder de aandacht te brengen en aanmeldingen te bevorderen.

Programmakosten Jeugd
In het jaar 2025 wordt incidenteel € 395.000,- bijgeraamd voor gemeente Bladel (met name veroorzaakt door LTA, zie hieronder) en structureel € 45.000,- vanaf 2026.

Jeugdhulp met verblijf overig:
Voor deze vorm van zorg is er voor Bladel sprake van een incidentele aframing van € 150.000,-. Het afnemend of toenemend gebruik van deze vorm van Jeugdzorg hangt direct samen met de omvang en werking van preventieve (ambulante) voorzieningen om verblijf te voorkomen. Daarnaast wordt dit budget incidenteel beïnvloed door “zware beschikkingen” over een langere periode.

Er is hier een inschatting gemaakt van de huidige lopende beschikkingen en de eventuele verlenging hiervan. Het blijft een categorie met een beperkt aantal cliënten met relatief dure zorg, 1 of 2 nieuwe of beëindigde trajecten geeft al een behoorlijke verschuiving in de lasten tov de begroting of tov voorafgaande jaren.

Het is onduidelijk of deze verlaging mogelijk incidenteel is. Voor 2026 en verdere jaren wordt op dit moment uitgegaan van herstel naar het oorspronkelijke kostenniveau, tenzij de trend zich voortzet.

Jeugdhulp Crisis/LTA/GGZ verblijf
Op basis van het aantal lopende beschikkingen tot einde jaar (7) is er sprake van een incidentele bijstelling van € 370.000,- tot een begroting van € 540.000 voor de gemeente Bladel. Er lopen o.a. een tweetal beschikkingen tot december met respectievelijk een last van € 300k en € 130k. Dit zijn relatief langer lopende beschikkingen met een maandelijkse last van € 25k en € 11k. Het betreft hier landelijke zorg, a-specifiek (unieke casussen).

Dit zijn vormen van zorg die niet lokaal of regionaal georganiseerd zijn, complex en hoog-specialistisch is, of die niet direct gekoppeld zijn aan een specifieke problematiek of diagnose en niet door reguliere aanbieders geleverd kan worden. Wij hebben als gemeente geen invloed op de tarieven.

Gesloten plaatsing
Voor de gemeente Bladel geldt dat er tot dit moment 2 jeugdigen in gesloten plaatsing zitten. Eén beschikking heeft gelopen van 17 januari t/m 7 april wat neerkomt op een last van € 72.500,-. Onlangs is er een jeugdige ingestroomd met een beschikking van 28 mei t/m 24 juni. De last hiervoor bedraagt € 27.884,-. Uitgaande dat er geen verlenging van langer dan één maand van de beschikking komt is een incidentele bijraming van € 110.000,- gepast.

Jeugdbescherming
Jeugdbescherming en Jeugdreclassering zijn taken die wettelijk gezien enkel en alleen uitgevoerd mogen worden door zogenoemde Gecertificeerde instellingen (GI’s). Deze GI’s voeren de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uit die door een rechter zijn opgelegd. Voor gemeente Bladel zien we een stijging in het aantal voorzieningen. Dit vertaalt zich ook in hogere kosten, daarom is een bijstelling van € 45.000,- structureel nodig. De uitgaven onder de Jeugdbescherming zijn niet beïnvloedbaar. Per maatregel geldt een vast tarief. In 2024 is er regionaal ingestemd met het hanteren van landelijke tarieven voor de GI’s om een adequate bekostiging te realiseren.

Jeugdreclassering
Voor Bladel geldt een incidentele bijraming in 2025. Uitgaande van 8 jeugdigen voor geheel 2025 met een maandelijks tarief van € 1.046,- betekent een bijraming van € 20.000,-. We hebben als gemeente geen invloed op het wel of niet afgeven van deze maatregelen. Deze komen meestal direct via de rechtbank en/of de gecertificeerde instelling. Aanleiding voor een Jeugdreclasseringsmaatregel kan strafrechtelijk zijn, maar ook bijvoorbeeld door schoolverzuim.

Programmakosten GRSK: Wmo
In het jaar 2025 wordt € 105.000 bijgeraamd en in 2026 € 75.000,- voor gemeente Bladel.
Er is incidenteel € 25.000,- in 2025 bijgeraamd voor Collectief Vervoer Wmo. De twee voornaamste redenen zijn het, in de begroting van Taxbus, bijgestelde aantal declarabele kilometers en de bijgestelde daadwerkelijke aanbestedingskosten voor het contract Taxbus vanaf 2026.
Er zijn 3 nieuwe aanvragen ontvangen voor woonvoorzieningen, met een indicatief totaal bedrag van € 155.000,-. Daarom is € 80.000,- in 2025 en € 75.000,- in 2026 extra benodigd voor deze voorzieningen.

Procesregisseur diverse taken ihkv Wmo
Een medewerker van de GRSK vervult voor de gemeente Bladel de functie van procesregisseur complexe casuïstiek. Hiervoor wordt een doorleentarief in rekening gebracht. De doorleentarieven vanuit de GRSK zijn in het afgelopen jaar voor het eerst in lange tijd verhoogd. Daarnaast werd de procesregie de afgelopen jaren deels bekostigd vanuit tijdelijke (brede SPUK/GALA) middelen vanuit het Rijk. Dit is op langere termijn niet mogelijk, waardoor structureel extra budget nodig is van € 38.000,-.

MJBK Jeugd
In december 2025 wordt in uw raad, gelijktijdig met deze najaarsnota, een raadsvoorstel omtrent het Meerjarenbeleidskader Jeugd de Kempen 2026-2029 behandeld. Hierbij wordt gevraagd een ontwikkelbudget beschikbaar te stellen voor de jaren 2026 t/m 2029. De financiële gevolgen van € 42.000,- per jaar voor de jaren 2026 t/m 2029 zijn verwerkt in de voorliggende najaarsnota.

Projectleider Oekraïners
We willen zo snel mogelijk de opvang van Oekraïense ontheemden realiseren in tijdelijke wooneenheden, zodat locatie Den Tref vrijkomt. Daarom moet er een projectleider worden aangetrokken die hiermee aan de slag kan. Voorgesteld wordt hiervoor een budget van € 50.000,-  beschikbaar te stellen. Waarbij wordt uitgegaan van een periode van 6 maanden, verdeeld over eind 2025 € 13.000,- en begin 2026 € 37.000,-.

Opvang Oekraïners (budgettair-neutraal)
Gemeente Bladel heeft de beschikking voor de specifieke uitkering Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïners ontvangen. Op basis hiervan wordt de bijdrage van het rijk met € 429.000,- naar boven bijgesteld. Eveneens wordt dit bedrag aan de uitgavenkant geraamd, zodat dit budgettair-neutraal is opgenomen in de begroting. Tevens wordt voor 2026 een budgettair-neutrale raming van € 1,5 mln. opgenomen.

Spreidingswet
Vanuit de Spreidingswet hebben gemeenten een nieuwe taak gekregen in het zoeken naar opvangplekken. Vanuit de septembercirculaire zijn hiervoor middelen vanuit het gemeentefonds ter beschikking gesteld. Een bedrag van € 32.000,- wordt afgezonderd voor de hieraan gerelateerde uitgaven.

Participatiewet
Het wetsvoorstel Participatiewet in Balans is een initiatief om de Participatiewet te vereenvoudigen en te verbeteren, met name door meer maatwerk, versoepeling van regels en een menselijkere aanpak. Er wordt geld beschikbaar gesteld in de periode 2025-2030 ten behoeve van de implementatie van deze wet. Een bedrag van € 23.000 via de septembercirculaire wordt afgezonderd voor de hieraan gerelateerde uitgaven.

Impuls sociale infrastructuur
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inrichting van de sociale infrastructuur en daarbij behorende doelen ten aanzien van het ondersteunen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vanaf 2025 tot en met 2034 is er (impuls)budget beschikbaar om de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven te versterken. De inrichting van een toekomstbestendige sociale infrastructuur vereist vaak een regionale aanpak, daarom worden de middelen uitgekeerd aan samenwerkingsverbanden rondom sociaal ontwikkelbedrijven. Het budget wordt uitgekeerd aan de grootste gemeente binnen het samenwerkingsverband, maar is dus expliciet voor het gehele samenwerkingsverband bedoeld. Voor de Kempen ontvangt gemeente Bladel het budget. 

Het impulsbudget betreft tijdelijke middelen voor een periode van 10 jaar. In 2025 gaat het om € 158.000,-. In de periode 2026 – 2030 is jaarlijks € 143.000,- miljoen beschikbaar. Daarna bouwt dit af naar ongeveer € 90.000,- in 2034.

Inzet van het impulsbudget is voorzien voor het visie- en beleidsvormingstraject volgend op de aanbevelingen van Berenschot waarvoor in de zomer van 2025 het plan van aanpak door de colleges van de 4 Kempengemeenten is vastgesteld.

Stichting Gemeenschapshuis D’n Aord beheert en exploiteert het gemeenschapshuis
Om een aantal noodzakelijke / functionele verbeteringen door te voeren is de eigenaar (woningstichting De Zaligheden ) gevraagd onder welke condities dat mogelijk zou kunnen zijn. De kapitaalslasten van de investeringen zouden worden doorberekend in de huurprijs, vandaar dat in onze begroting met een verhoging rekening werd gehouden. De financiële consequenties bleken echter zodanig dat overwogen wordt het gemeenschapshuis over te nemen. De (voorbereiding op) deze onderhandelingen is de reden dat de feitelijke huurverhoging nog niet heeft plaatsgevonden. De (hogere) huurprijs zou ingaande 2026 kunnen worden aangewend ter dekking van de kapitaalslasten gemoeid met de aankoop. Mogelijk komt eind 2025 al duidelijkheid over de aankoop.

Energielasten BRUIS
Het geadviseerde WKO-bronnen systeem bleek onvoldoende debiet (de hoeveelheid vloeistof, gas of andere stromende stof die per tijdseenheid door een bepaald punt stroomt) te leveren waardoor noodgedwongen werd overgestapt op een WKO-systeem met warmtepompen. De extra kosten in aanschaf worden naar verwachting nog enigszins gecompenseerd met een subsidiebijdrage op grond van de DUMAVA-regeling. De exploitatiekosten echter, zullen naar verwachting veel hoger zijn omdat het nieuwe systeem met warmtepompen meer energie vraagt die (vanwege het ontbreken van PV-panelen) extra moet worden afgenomen.  

 Veiligheidsmaatregelen
Vrijwel meteen na opening per 1 april 2025 bleek dat de laagdrempelige / uitnodigende toegang tot deze nieuwe gemeenschapsvoorziening voor iedereen van 0-100 jaar, ook een keerzijde had. Kwaadwillende jongeren konden zonder opgemerkt te worden probleemloos doordringen tot elke ruimte en zelfs het dak van het nieuwe gemeenschapscentrum. Fysieke en wettelijke maatregelen zouden te lang op zich laten wachten, vandaar dat per direct beveiliging werd ingeschakeld. Inmiddels is de nodige wet- en regelgeving van toepassing verklaard en zijn werkafspraken gemaakt over hoe problemen en overlast te voorkomen. BRUIS stelt een veiligheidsplan op. De ingezette beveiliging wordt richting einde 2025 afgebouwd/beëindigd.

Hoogte exploitatiesubsidie gemeenschapscentrum BRUIS Bladel
De eerste ervaringen met de exploitatie en het beheer van het nieuwe gemeenschapshuis hebben ons geleerd dat een laagdrempelige voorziening (o.a. via maximale openstelling) vormgegeven over meerdere etages, veel extra inzet en toezicht vergt van het personeel. Dat heeft meer gevolgen dan vooraf ingeschat (functioneel en financieel). Ook is nog niet duidelijk of de beoogde energiebesparingen (volledig) behaald zullen worden omdat het aanvankelijk bedachte WKO-systeem onvoldoende rendement zou kunnen leveren.

Ook andere exploitatieresultaten die gemoeid zijn met een groter gebouw, meer verbruik en hopelijk veel meer bezetting (door de partijen waarvoor het bedoeld is), zijn vooraf niet of nauwelijks in te schatten.

Voorgesteld wordt de werkelijke omvang van de subsidiebijdrage die nodig is voor een sluitende exploitatie. gefaseerd tot stand te laten komen door aannames gaandeweg steeds meer aan te passen aan de eerste werkelijke gebruikscijfers. Op voorhand lijkt de bestaande subsidiebijdrage niet toereikend voor een sluitend exploitatie.

Om budget beschikbaar te hebben zodra daar op grond van de overeengekomen wijze van exploiteren noodzakelijk een beroep gedaan moet worden, wordt voorgesteld hiertoe vooralsnog over 2025 een extra bedrag van € 100.000,-  te oormerken. Aan de hand van de werkelijke resultaten over 2025 kan uitsluitsel worden geboden.

Armoedebestrijding
Vanuit de meicirculaire 2024 zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor aanpak armoede en schulden. Op dit moment wordt nog gewerkt aan de inzet van deze middelen. Om die reden kan er voor 2025 een bedrag van € 25.000,- worden afgeraamd.

Beleids- en uitvoeringscapaciteit Brede Visie Welzijn
Voor 2025 moet hiervoor een bedrag van € 28.000,- worden opgenomen voor incidentele projectcapaciteit zoals reeds is toegelicht in de begroting 2026-2029.

Diverse structurele mutaties
Binnen het programma 'Sociaal domein' vinden bijstellingen plaats van diverse budgetten.

Na de hiervoor genoemde (doorlopende) activiteiten volgt in onderstaand overzicht “Wat het mag kosten?”